آب آشامیدنی در طبیعت: روش های تصفیه و حمل آب در کوه و کمپ

یکی از اساسی ترین نیازهای هر فرد در سفرهای کوهنوردی، طبیعت گردی و کمپینگ، آب آشامیدنی سالم است. یکی از خطرات جدی در محیط های طبیعی، عدم دسترسی به منابع آب تصفیه شده است که می تواند خطراتی جدی و حیاتی برای سلامت افراد به همراه داشته باشد. آلودگی های شیمیایی، فیزیکی و میکروبی در منابع آب طبیعی، گاهی منجر به مسمومیت و بیماری های گوارشی می شوند؛ حتی ممکن است خطر مرگ و میر به همراه داشته باشد.

با توجه به اهمیت موارد بالا، شناخت روش های تصفیه، شیوه های مناسب حمل و نگهداری آب و همچنین آگاهی از منابع آب موجود در طبیعت، برای هر طبیعت گرد یا کوهنوردی ضروری است. تیم سیاه کمان در این مقاله، به بررسی مواردی مثل دلایل نیاز به تصفیه آب در طبیعت، روش های متداول تصفیه و ابزارهای حمل و نگهداری آب و همچنین شناخت منابع آب در طبیعت، خواهد پرداخت.

۱. منابع آب در طبیعت

منابع آب در طبیعت متفاوت اند و هر یک از آنها، ویژگی ها، مزایا و معایب مختص به خود را دارند. شناخت و آگاهی این منابع و ارزیابی کیفیت آن ها، قدم مهمی در تامین آب آشامیدنی سالم است.

۱.۱ چشمه ‌ها و آب‌ های زیرزمینی

چشمه‌ ها در اکثر اوقات از منابع آب زیرزمینی تغذیه می‌شوند و به دلیل عبور از لایه‌ های مختلف زمین، اغلب دارای خلوص بالایی هستند. با این وجود، باید اطمینان حاصل کرد که در بالادست چشمه ‌ها منابع آلودگی مثل زباله یا دامداری وجود ندارد.

۱.۲ رودخانه‌ ها و نهر ها

رودخانه ها و نهر ها که جریان های سطحی هستند، به دلیل جاری بودن و حرکت مداوم آب، معمولا از کیفیت بهتری نسبت به آب های راکد برخوردارند. با این وجود، نباید بدون شناخت، از آب در نزدیکی مناطق صنعتی، کشاورزی یا محل تجمع حیوانات استفاده کرد، زیرا ممکن است حاوی آلودگی های میکروبی یا شیمیایی باشد.

۱.۳ دریاچه‌ ها و برکه‌ ها

آب‌های راکد مانند دریاچه‌ها و برکه‌ها به دلیل عدم جریان، بیشتر در معرض تجمع آلودگی‌ها و رشد میکروارگانیسم‌ها هستند. در صورت استفاده از این منابع، تصفیه دقیق و کامل آب ضروری است.

۱.۴ برف و یخ

برف و یخ منابعی از آب در مناطق کوهستانی هستند. با این وجود، باید توجه داشت که ذوب یخ و برف ممکن است حاوی آلودگی های محیطی یا ذرات معلق باشد که نیاز به تصفیه دارد.

۱.۵ آب باران

یکی از دیگر منابع استفاده از آب نسبتا خالص، جمع آوری آب باران با استفاده از پارچه های تمیز یا ظروف مناسب است. با این وجود، باید از تماس آب جمع آوری شده با گرد و غبار و سطوح آلوده خودداری کرد.

۲. دلایل نیاز به تصفیه آب

آب در محیط های طبیعی ممکن است ظاهر پاکیزه و زلال داشته باشد، ولی این ظاهر تضمینی برای سلامت آن نیست. این منابع آب در طبیعت گاهی حاوی انواع آلودگی ها هستند که مصرف بدون تصفیه آن ها منجر به بیماری های جدی می شود.

۲.۱ آلودگی های میکروبی

آلودگی های میکروبی مانند باکتری ها، ویروس ها و انگل ها گاهی در آب های طبیعی وجود دارند. این میکروارگانیسم ها باعث بیماری هایی مثل استفراغ، اسهال و سایر مشکلات گوارشی می شوند. حتی در مواردی آب های زلال هم حاوی این آلودگی های میکروبی هستند که مصرف آن ها بدون تصفیه خطرناک است.

۲.۲ آلودگی های شیمیایی

منابع آب در طبیعت ممکن است به دلیل فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی و صنعت، حاوی مواد شیمیایی مضر باشند. این مواد می‌توانند شامل فلزات سنگین، سموم کشاورزی و سایر ترکیبات شیمیایی باشند که مصرف آن‌ها برای سلامت انسان مضر است.

۲.۳ ذرات معلق و رسوبات

ذرات معلق، گل و لای و سایر رسوبات، بعضی مواقع در آب های طبیعی وجود دارند که طعم و بوی آب را تحت تاثیر قرار می دهند. همچنین باعث کاهش اثر بخشی روش های تصفیه می شوند.

۳. روش های متداول تصفیه آب در طبیعت

روش های متداول تصفیه آب در طبیعت، باعث اطمینان از سلامت آب می شوند. تیم سیاه کمان در ادامه به 4 روش اصلی تصفیه آب در طبیعت می پردازد.

۳.۱ جوشاندن آب

جوشاندن آب یکی از موثر ترین و قدیمی ترین روش های تصفیه آب است. اکثر میکروارگانیسم های مضر با جوشاندن آب به مدت حداقل 1 دقیقه ( در ارتفاعات بالاتر حداقل 3 دقیقه )، از بین می روند.

مزایا:

بیشترین تاثیر در از بین بردن باکتری ها، ویروس ها و انگل ها.
عدم نیاز به تجهیزات خاص.

معایب:

نیاز به منبع سوخت و حرارتی.
نداشتن تاثیر در حذف ذرات معلق و آلودگی های شیمیایی.
نیاز به زمان برای جوشیدن.

۳.۲ تصفیه شیمیایی

کلر و ید مواد شیمیایی ای هستند که میتوان از آن ها برای ضد عفونی کردن آب استفاده کرد. کلر و ید می توانند باکتری ها و ویروس ها را از بین ببرند. با این وجود، انگل هایی مثل کریپتوسپوریدیوم گاهی در برابر این مواد مقاوم هستند.

مزایا:

قابل حمل و سبک بودن.
عدم نیاز به تجهیزات خاص.

معایب:

زمان ‌بر بودن فرآیند ضدعفونی کردن (معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه).
تأثیر محدود بر برخی انگل‌ها مثل کریپتوسپوریدیوم.
تغییر بو و طعم آب.

۳.۳ فیلتر های مکانیکی قابل حمل

فیلترهای مکانیکی ای هستند که می‌توانند باکتری‌ها، ذرات معلق و برخی انگل‌ها را از آب حذف کنند. با این شرایط، بسیاری از این فیلترها قادر به حذف ویروس‌ها نیستند.

مزایا:

بهبود طعم آب و حذف ذرات معلق.
استفاده سریع و آسان.

معایب:

عدم حذف برخی ویروس‌ها.
نیاز به تمیزکاری و نگهداری منظم.

۳.۴ تصفیه با نور فرابنفش(UV)

دستگاه های تصفیه آب با نور فرابنفش وجود دارند که با استفاده از اشعه UV باعث تخریب DNA میکروارگانیسم ها می شود و همین امر موجب غیر فعال شدن آن ها می شود. این روش در آب های کدر یا آب هایی که حاوی ذرات معلق هستند کارایی کمتری دارد اما برای آب های شفاف بسیار مناسب است.

مزایا:

اثربخشی بالا در از بین بردن میکروب ها.
بسیار سریع در تصفیه آب.

معایب:

نیاز به منبع انرژی (شارژ یا باتری).
عدم کارایی در آب‌های کدر و آب های حاوی ذرات معلق.

۳.5 نی های تصفیه آب

نی های تصفیه آب، گزینه ای بسیار کاربردی و سبک برای تصفیه آب محسوب می شوند. این نی های تصفیه آب، دارای فیلتر میکروفیلتراسیون داخلی هستند که انگل ها، باکتری ها و ذرات معلق را در هنگام نوشیدن آب، حذف می کند. تنها کافی است که نی تصفیه را داخل منبع آب فرو برده و از این طریق آب را بنوشید.

مزایا:

حمل آسان و وزن سبک.
عدم نیاز به آمادگی خاصی.
عمر مفید بسیار بالا (برخی مدل ها تا ۴۰۰۰ لیتر آب تصفیه می کنند).

معایب:

عدم حذف ویروس ها در برخی مدل ها.
سختی در نوشیدن آب های بسیار گل آلود یا دارای ذرات زیاد.

۴. روش های حمل و نگهداری آب در کوه و کمپ

حمل و نگهداری صحیح آب تصفیه شده در سفر های طبیعت گردی بسیار اهمیت دارد. رعایت نکات ایمنی و انتخاب تجهیزات مناسب می تواند نیاز های آبی افراد را در شرایط مختلف تامین کند و همچنین از آلودگی مجدد آب جلوگیری کند.

۴.۱ بطری های سخت و مقاوم

یکی از بهترین گزینه ها برای استفاده روزانه یا حمل آب در مسیر های کوتاه، بطری های فلزی و پلاستیکی با دیواره های سخت هستند. این بطری های سخت و محکم، در برابر نشتی بسیار مقاوم هستند و در برابر ضربه و فشار دوام بالایی دارند.

۴.۲ کیسه های آب (Bladder)

کیسه های آب (Bladder)، به دلیل قابلیت انعطاف پذیری و وزن سبک، بسیار مناسب برای حمل مقادیر زیادی از آب هستند. این کمل بک ها (کمل بگ) در قسمت داخلی کوله پشتی قرار می گیرند و امکان نوشیدن آب بدون نیاز به توقف را با استفاده از لوله های مخصوص فراهم می کنند.

کمل بگ

۴.۳ ظروف تاشو و جمع شونده

ظروف تاشو و جمع شونده، برای ذخیره سازی آب در کمپ بسیار مناسب هستند زیرا فضای کمی را اشغال می کنند و قابلیت جمع شوندگی دارند. ظروف تاشو وزن کمی دارند و پس از خالی شدن، به راحتی در کوله پشتی قرار می گیرند.

۴.۴ سطل های کمپینگ

سطل های کمپینگ، مناسب برای ذخیره سازی و جمع آوری مقادیر زیادی آب در کمپ هستند. سطل های کمپینگ برای شست و شو، پخت و پز یا ذخیره سازی آب استفاده می شوند و همچنین، از مواد مقاوم ساخته شده اند.

۴.۵ نکات ایمنی در حمل و نگهداری آب

برای جلوگیری از آلودگی مجدد، آب تصفیه شده را جداگانه و در ظروف تمیز نگهداری کنید.
برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها، ظرف آب را دور از منبع حرارتی و نور مستقیم خورشید قرار دهید.
برای جلوگیری از تجمع باکتری ها، هنگام استفاده از کیسه های آب، دهانه ها و لوله ها را به طور منظم تمیز کنید.

۵. نکات کلیدی و توصیه های حرفه ای

در ادامه، تیم سیاه کمان نکات کلیدی و توصیه های حرفه ای در رابطه با اطمینان از تامین آب سالم در سفر های طبیعت گردی و کمپینگ را برای شما لیست کرده است.

۵.۱ برنامه ریزی دقیق

هنگام مسافرت یا سفر همیشه منابع آب موجود در مسیر سفر را بررسی کنید تا آمادگی همه چیز را داشته باشید. در ضمن، اگر منابع آب در مسیر وجود نداشت، آب به اندازه کافی به همراه داشته باشید.

۵.۲ استفاده از تجهیزات مناسب

همیشه تجهیزات مناسب برای تصفیه، نگهداری و حمل آب را با توجه به شرایط محیطی و نوع سفر انتخاب کنید. به عنوان مثال از کیسه های آب با ظرفیت بالا در سفر های طولانی استفاده کنید.

۵.۳ آموزش و آگاهی

قبل از شروع سفر سعی کنید نحوه استفاده از تجهیزات را تمرین کنید و همچنین با روش های تصفیه آب آشنا باشید زیرا ممکن است این آمادگی در شرایط اضطراری جان شما را نجات دهد.

۵.۴ حفظ بهداشت

همیشه تجهیزات تصفیه آب و دست هایتان را تمیز نگه دارید تا موجب آلودگی آب نشود. حتی در صورت امکان سعی کنید از دستکش های بهداشتی استفاده کنید.

۵.۵ مصرف متعادل آب

مدیریت منابع آب گاهی شما را از بحران هایی دور می کند که حتی تصورش را هم نمی کردید. سعی کنید در هنگام محدودیت، مصرف آب را مدیریت کنید تا دچار مشکل نشوید. به عنوان مثال در هوای گرم، نیاز به مصرف آب بیشتر است، ولی در هوای سرد، مصرف آب کاهش می یابد.

نتیجه‌گیری

از مهم ترین چالش های پیش روی کوهنوردان، طبیعت گردان و کمپ نشینان، تامین آب آشامیدنی سالم در محیط های طبیعی است. گاهی وقت ها آبی که در طبیعت وجود دارد با اینکه شفاف و زلال دیده می شود، حاوی مواد شیمیایی، ذرات معلق و میکروارگانیسم ها است که سلامت افراد را تهدید می کند. بنابراین، انتخاب تجهیزات مناسب برای نگهداری و حمل آب مثل ظروف تاشو، بطری های مقاوم و کیسه های آب، و همچنین آشنایی با روش های مختلف تصفیه آب مثل دستگاه های UV و فیلتر های مکانیکی، استفاده از مواد شیمیایی و جوشاندن آب، برای هر طبیعت گرد یا کوهنورد مناسب است. برای جلوگیری از بروز بیماری های ناشی از مصرف آب آلوده و داشتن تجربه ای لذت بخش و ایمن از حضور در طبیعت و کوهستان ها باید نکات ایمنی و بهداشتی در نگهداری و تصفیه آب را رعایت کرد.

تیم سیاه کمان از شما می خواهد که با منتشر کردن تجربیات خود در رابطه با حمل و تصفیه آب در طبیعت یا تجهیزات مورد استفاده ی شما در این مورد در بخش دیدگاه ها با ما و دیگر خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید. همچنین، اگر پرسش یا سوالی در رابطه با تصفیه آب در طبیعت دارید یا احساس نیاز به راهنمایی دقیق تر می کنید، آن را مطرح کنید تا در سریع ترین زمان ممکن پاسخگو باشیم. برای دریافت راهنمایی‌های بیشتر و مقالات در زمینه کمپینگ و طبیعت‌گردی، می‌توانید در شبکه های اجتماعی ما عضو شوید و ما را دنبال کنید.

با سیاه کمان، تجربه‌ای خاطره‌انگیز و ایمن از حضور در دل طبیعت بسازیم.

تیم سیاه کمان

چند نکته طلایی در رابطه با تصفیه آب در کوه و کمپ

همیشه روش پشتیبان برای تصفیه داشته باشید
حداقل دو روش تصفیه آب (مثلاً فیلتر مکانیکی + جوشاندن آب) همراه ببرید تا اگر یکی به مشکل خورد، دومی کار شما را راه بیندازد.
نقاط آب‌گیری را قبل حرکت مشخص کنید
قبل از حرکت، منابع بالقوهٔ آب (چشمه، رودخانه، برف) و مسیر را روی نقشه علامت بزنید تا در طول مسیر سردرگم نشوید و دچار بحران نشوید.
آب را پیش فیلتراسیون کنید
حتی آب زلال رودخانه را با یک صافی الیافی یا پارچه اولیه صاف کنید تا ذرات درشت از بین بروند و اثربخشی فیلترها و اشعه UV بالاتر برود.
کیسه آب را در کوله‌پشتی تعبیه کنید
با استفاده از Hydration Bladder می‌توانید بدون توقف هنگام حرکت آب بنوشید و خطر نفوذ آلودگی در هنگام باز و بسته کردن بطری را کاهش دهید.
لوله‌ها و ظروف را همیشه تمیز نگه دارید
لوله ها و ظرف ها را بعد از هر بار استفاده کاملا بشورید و خشک کنید زیرا باقی ماندن رطوبت داخل کیسه یا دهانه و فیلتر، باعث تجمع باکتری ها می شود.
ظرفیت مصرفی هر نفر را دقیق محاسبه کنید
برای هر شخص حداقل دو لیتر در روز در نظر بگیرید و در فعالیت سنگین یا هوای گرم، این میزان را افزایش دهید.

به چه علت آب های به ظاهر زلال موجود در طبیعت نیز نیاز به تصفیه دارند؟: ظاهر شفاف آب ضامن سلامت آن آب نیست. این آب ها گاهی حاوی انگل( کریپتوسپوریدیوم، ژیاردیا)، باکتری یا حتی آلودگی های شیمیایی باشند که فقط با روش های موثر تصفیه، قابل حذف هستند.
برای گروه های کوچک، کدام روش تصفیه در مسافرت های کوتاه مدت مناسب تر است؟: ترکیب قرص یا قطره کلرید، با یک فیلتر مکانیکی سبک، بهترین تعادل بین سرعت، وزن و ایمنی را فراهم می کند.
آیا فقط با جوشاندن آب، تمام آلودگی ها حذف می شوند؟: جوشاندن آب باعث حذف ویروس ها، باکتری ها و انگل ها می شود، ولی ذرات معلق و آلودگی های شیمیایی را حذف نمی کند. برای رفع نگرانی بابت این موضوع، بهتر است از فیلتر یا سیستم ترکیبی استفاده کنید.
چگونه و با چه روشی منابع آب را از قبل روی نقشه پیدا کنیم؟: از اپلیکیشن های آفلاین مثل (Gaia GPS یا Maps.me) و نقشه های توپوگرافی استفاده کنید تا رودخانه ها، چشمه ها و دریاچه های مسیرتان را نشانه گذاری کنید و در طی مسیر به آسانی به نزدیک ترین منبع دسترسی داشته باشید.
با چه روشی از آلودگی مجدد آب در ظروف و تجهیزات جلوگیری کنیم؟: داخل بطری ها و کیسه های آب و فیلترها را بعد از هربار استفاده، با آب تمیز شست و شو داده و سپس کاملا آن ها را خشک کنید. لوله ها و دهانه ها را با برس مخصوص یا مسواک کوچک پاک کنید تا باعث از بین رفتن تجمع باکتری ها شود.

پست های مرتبط

آموزشی

8 اردیبهشت 1404