جنگل هیرکانی

آشنایی با جنگل هیرکانی

جنگل هیرکانی یکی از جاذبه‌های منحصر به فرد کشورمان است. نام این جنگل به عنوان یک نماد از زیبایی طبیعت، به گوش دوستداران محیط زیست در سرتاسر جهان خورده است. این طبیعت بکر و زیبا در تمام مناطق شمالی از استان گلستان تا گیلان واقع شده‌اند. پوشش گسترده این مطقه باعث شناخته شدن آنها به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری مهم کشور شده است.

این طلای سبز نه تنها به عنوان یک منطقه زیستی بسیار مهم و حیاتی شناخته می‌شود، بلکه اهمیت فرهنگی و اقتصادی هم دارد. این بخش از کشور عزیزمان به عنوان زیستگاه برای گونه‌های مختلف گیاهان و جانوران، شناخته می شود. همچنین به عنوان یک منبع مهم برای مردم محلی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه قصد داریم به طور مفصل به معرفی جنگل‌های هیرکانی بپردازیم.

جنگل هیرکانی؛ قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا در ایران
جنگل هیرکانی؛ قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا در ایران

جنگل هیرکانی کجاست؟

جنگل هیرکانی که از شمال ایران و از منطقه گلستان تا اردبیل گسترده شده، محوری اساسی در اکوسیستم این منطقه به شمار می‌رود. این منطقه در ناحیه شمال ایران واقع شده و شش استان ایران را در بر می‌گیرد. استان‌های گلستان، خراسان شمالی، مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی و اردبیل میزبان جنگل‌های هیرکانی هستند. این طبیعت سرسبز به‌عنوان مهم‌ترین منبع تأمین اکسیژن و هوای پاک ایران شناخته می‌شود.

 قدمت این طبیعت سرسبز به دوران سوم زمین‌شناسی بازمی‌گردد و حدود چهل میلیون سال می‌باشد. این منطقه نمایانگر میراثی ارزشمند از تاریخ زمین‌شناسی است که هنوز هم در زیبایی و تنوع خود باعث تحسین بسیاری از طبیعت گردان می‌شود. همچنین این طبیعت زیبا به عنوان یک کنشگر حیاتی در چرخه محیط‌زیست عمل می‌کند.

این بخش زیستگاه صدها گونه گیاهی و جانوری است که برای حفظ تنوع زیستی و پایداری اکوسیستم به آنها نیاز داریم. در این منطقه پوشش جانوری و گیاهی بسیار زیاد است. از پستانداران گرفته تا پرندگان و ماهیان، در این محیط زندگی می‌کنند. از این رو حفاظت از این گونه‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. این بخش با پوشش گیاهی گیاهی غنی از درختان مختلف مانند آلن، نارنج و گردو شناخته می‌شود. این پوشش گیاهی نه تنها زیبایی طبیعت را افزایش می‌دهد؛ بلکه به حفظ تعادل زیستی منطقه نیز کمک می‌کند.

یکی از جنبه‌های حیاتی این طبیعت زیبا، جلوگیری از وقوع سیل است. درختان و ارتفاعات این منطقه به عنوان مانعی مؤثر در برابر سیلاب و حوادث طبیعی عمل کرده و این امکان را فراهم کرده‌اند که اثرات سیلاب کاهش یابد. در نتیجه سفر به این فضای سرسبز و قدم زدن در طبیعت بکر و زیبای آن خالی از لطف نیست.

قدمت جنگل هیرکانی

مناطق حفاظت شده جنگل‌های هیرکانی گنجینه‌هایی از تنوع طبیعی

ده درصد از جنگل هیرکانی جزو مناطق حفاظت شده به شمار می‌رود و پناهگاه حیات‌ وحش دودانگه و چهاردانگه جزو مناطق حفاظت شده این بخش است. این پناهگاه در شهرستان ساری در استان مازندران واقع شده و یکی از مناطق حیات‌وحش مهم جهانی به شمار می‌رود. این منطقه با پوشش گیاهی و جانوری چشمگیر، به یک مقصد گردشگری و تحقیقاتی تبدیل شده است.

پارک ملی گلستان نیز جزو مناطق حفاظت شده جنگل هیرکانی است و جلوه‌های طبیعی گلستان را به نمایش می‌گذارد. این بخش به عنوان پناهگاهی برای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری شناخته می‌شود. در نتیجه هر کسی که عاشق طبیعت است حتما باید از این طبیعت سرسبز دیدن کند.

منطقه حفاظت ‌شده البرز مرکزی نیز جزو مناطق حفاظت شده جنگل هیرکانی است. این منطقه با امتداد از ارتفاعات البرز تا دریاچه خزر، یک مرکز تنوع جانوری و گیاهی مهم در شمال ایران می‌باشد.

شبه‌جزیره و تالاب میان‌کاله نیز بخش دیگری از مناطق حفاظت شده این طبیعت زیبا است. این بخش واقع در شمال شهرستان بهشهر در مازندران می‌باشد و با تالاب‌ها و پوشش گیاهی خود، یک حیات‌وحش بی‌نظیر را تشکیل می دهد. منطقه حفاظت‌ شده سیاه کشیم بخش دیگری از این طبیعت زیبا است و در جنوب تالاب انزلی در گیلان قرار دارد. این بخش با پوشش گیاهی فراوان و محیط طبیعی منحصربه‌فرد خود، به یکی از نقاط دیدنی بسیار زیبا و هیجان انگیز تبدیل شده است.

جنگل هیرکانی
جنگل‌های هیرکانی کجا قرار گرفته‌اند

پوشش گیاهی جنگل هیرکانی

همان طور که در مطالب بالا نیز بیان کردیم جنگل هیرکانی شمال ایران به عنوان یکی از ثروتمندترین مناطق اکوسیستمی این کشور شناخته می‌شود. بیش از هشتاد گونه درخت و بیش از پنجاه نوع درختچه در این منطقه وجود دارند. این تنوع گونه‌ها، از اندی مک ایرانی گرفته تا درختان بومی که در دیگر نقاط جهان رشد نمی‌کنند، این منطقه را به یک گنجینه طبیعی تبدیل کرده است.

گیاهان، درختان و درختچه‌های این بخش نقش اساسی در تولید اکسیژن دارند. این تنوع گیاهی نه تنها به عنوان یک منبع تأمین اکسیژن ضروری برای محیط زیست عمل می‌کند، بلکه به دلیل رونق بخشیدن به چرخه زیستی این نواحی نیز از اهمیت زیادی دارد.

این منطقه به دلیل خاصیت نفوذپذیری خاک آن، آب را در خود نگه می دارد. هر ده هزار مترمربع خاک این طبیعت زیبا می‌تواند بین پانصد تا دو هزار مترمکعب آب را ذخیره کرده و به عنوان یکی از منابع اصلی آب زیرزمینی در این مناطق محسوب می‌شود. درختانی چون راش، افرا، نارون، توسکا، زبان گنجشک و انواع دیگر از درختان در این طبیعت بکر به وفور وجود دارند. با سفر به این مناطق می توانید علاوه بر لذت بردن از طبیعت، با گونه های مختلف گیاهی و جانوری نیز آشنا شوید.

جنگل‌های هیرکانی ایران در میراث جهانی (یونسکو) ثبت شد
جنگل‌های هیرکانی ایران در میراث جهانی (یونسکو) ثبت شد

زیستگاه گوناگون حیات وحش در جنگل‌های هیرکانی

حیوانات جنگل هیرکانی نیز بسیار زیاد و متنوع است. این منطقه نه تنها به خاطر پوشش گیاهی بی‌نظیر خود مشهور است، بلکه به عنوان یک زیستگاه نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. این بخش به عنوان یکی از مهم‌ترین زیست بوم‌ها برای جانوران در ایران شناخته می‌شود. این منطقه با بیش از ۱۰۰ گونه پستاندار و ۳۰۰ گونه پرنده، یکی از ثروتمندترین مناطق اکوسیستمی ایران به شمار می‌رود. در این دامنه‌های گسترده که به مساحت دو میلیون هکتار است، گونه‌هایی چون خرس قهوه‌ای، پلنگ، شغال، سمور، خارپشت و گربه وحشی زندگی می‌کنند.

این منطقه با داشتن تعداد زیادی از پرندگان، به یک بهشت برای علاقه‌مندان حیوانات تبدیل شده‌ است. گونه‌هایی چون اردک نوک پهن، سار، قرقاول، دارکوب، قرقی، کرکس، اردک خاکستری، بلدرچین، کبک، شاهین، حواصیل، جغد و عقاب در این نواحی زندگی می‌کنند. متأسفانه، گونه‌هایی مانند قرقاول خزری در حال انقراض هستند و نیاز به حفاظت بیشتر دارند. شکار بی‌رویه و ناپایداری در چرخه اقتصادی محلی در این منطقه باعث کاهش جمعیت بسیاری از حیوانات شده است. حضور کمیاب‌ترین پستانداران مانند روباه سردم سیاه و اسبچه خزری نیازمند تلاش‌های فوری برای حفاظت می‌باشد.  

جنگل هیرکانی

ارزش بی‌نظیر جنگل‌های هیرکانی

جنگل هیرکانی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تولید اکسیژن در جهان شناخته می‌شود. این طبیعت سرسبز به عنوان یک اکوسیستم متنوع شناخته می‌شود که گیاهان و جانوران زیادی را در خود جای داده است. گردشگران ایرانی و خارجی به دلیل زیبایی‌های طبیعی، مشاهده حیات وحش، پرندگان بی نظیر و ارتباط نزدیک با طبیعت به این مناطق سفر می‌کنند.

این منطقه زیبا نقش حیاتی در ارتقای کیفیت هوای پاک دارد. با وجود تنوع گیاهی غنی و حضور مداوم درختان، اینجا بهترین محیط برای تولید اکسیژن و تصفیه هوا است. همچنین ویژگی نفوذپذیری خاک در این منطقه باعث مقاومت بالا در برابر سیلاب می‌شود. وجود درختان گسترده و پوشش گیاهی فراوان، این بخش را از حوادثی مانند سیلاب خطرناک حفظ می‌کند.

حضور گونه‌های منحصر به فرد در این منطقه، زیستگاه‌ منحصر به فردی برای انواع مختلف جانوران و گیاهان فراهم می‌کند. این بخش با داشتن این ویژگی‌ها به یک مقصد گردشگری بی‌نظیر تبدیل شده است. ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست جهانی یونسکو نشان از ارزش آن به عنوان یکی از بهترین مناطق طبیعت‌گردی در ایران دارد.

این منطقه جزو منابع طبیعی به شمار می‌رود و برای گونه‌های جانوری و گیاهی مختلف بهترین زیستگاه می‌باشد. به همین منظور حفاظت از آن نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. از این رو برای مقابله با تهدیدات مربوط به این منطقه، افراد محلی و گردشگران نقش حیاتی دارند. افراد می‌توانند با حفظ محیط زیست، شناخت زیستگاه‌های جانوران و گیاهان و حمایت از پروژه‌های حفاظتی، به حفظ این جواهر طبیعی کمک کنند. همچنین، آگاهی دادن در مورد اهمیت این طبیعت بکر و سرسبز و انتقال این آگاهی به دیگران نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

جنگل‌های هیرکانی الماس سبز شمال کشور را بشناسید
جنگل‌های هیرکانی الماس سبز شمال کشور را بشناسید

معروف‌ترین جنگل‌های هیرکانی ایران

جنگل هیرکانی بسیار گسترده است و به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. هر یک از این بخش‌ها ویژگی‌ها و زیبایی‌های خود را دارند که با بازدید از آن‌ها، طبیعت بکر و منحصر به فرد این مناطق را تجربه خواهید کرد. در ادامه این مناطق را معرفی می‌کنیم:

  • الیمستان: جنگل الیمستان یکی از زیباترین مناطق می‌باشد که در استان گلستان واقع شده است. این منطقه با پوشش گیاهی فراوان و حیات وحش متنوع به ویژه پرندگان طرفداران بسیاری دارد.
  • ابر شاهرود، سمنان: جنگل ابر شاهرود در استان سمنان با پوشش گیاهی بسیار زیبای خود مشهور است.
  • بولاساری، مازندران: جنگل بولاساری در استان مازندران با پوشش گیاهی فراوان و زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری به عنوان بخشی از طبیعت بکر شناخته می‌شود.
  • کجور، نوشهر، مازندران: کجور نوشهر به دلیل وجود درختان بلوط و سایر گونه‌های جنگلی و موقعیت جغرافیایی خاص، یکی از بهترین مکان‌های دیدنی ایران است.
  • لیسار، تالش، گیلان: لیسار به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بخش از جنگل‌های هیرکانی در ایران شناخته می‌شود. پوشش گیاهی چشم‌نواز و حیات وحش فراوان، این منطقه را به یک مقصد طبیعت‌گردی محبوب تبدیل کرده است.
  • چهار باغ، چالوس: چهار باغ در استان مازندران با مناظر طبیعی زیبا و انواع گونه‌های گیاهی و جانوری، هر ساله گردشگران زیادی را جذب می‌کند.
  • خشکه‌داران، تنکابن: خشکه‌داران به عنوان بخشی از طبیعت بکر و زیبا در استان مازندران بسیار معروف است.
جنگل‌های هیرکانی، طبیعت بکر ۴۰ میلیون ساله شمالی
جنگل‌های هیرکانی، طبیعت بکر ۴۰ میلیون ساله شمالی

کلام آخر

جنگل هیرکانی ایران به عنوان یک منطقه ارزشمند از تنوع طبیعی، محیط‌ زیستی و منابع طبیعی مهم شناخته می‌شود. حفاظت از این مناطق نه تنها برای ایران بلکه برای کل جهان اهمیت دارد. با وجود این همه ثروت و ارزش، تنها ۱۰ درصد از این جنگل‌ها به عنوان مناطق حفاظت شده شناخته شده‌اند.

بسیاری از این مناطق به دلیل فعالیت‌های صنعتی، قطع درختان، پروژه‌های صنعتی و تأثیرات زیست‌محیطی دیگر به خطر افتاده‌اند. در نتیجه حفاظت از این منطقه اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین منظور باید جلوی قطع بی رویه درختان در این بخش گرفته شود تا طبیعت آن بکر و زیبا باقی بماند. در نتیجه اگر به طبیعت‌گردی و تماشای زیبایی‌های ایران علاقه دارید، حتماً به این مناطق سفر کنید. حتی می‌توانید تجربه‌های خود را با ما در میان بگذارید. منتظر دریافت نظرات و پیشنهادات شما عزیزان هستیم.

  1. Emad

    24 بهمن 1402

    👍🏼

ارسال دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

پست های مرتبط