
بیواک چیست؟
بیواک مانند بسیاری از اصول کوهنوردی، طرفداران و مخالفان خاص خودش را دارد. بعضی بیواک در کوه را یک امر ضروری میدانند و برخی از افراد، به اشتباه آن را دیوانگی به حساب میآورند. پس این فعالیت نیاز به مطالعه و آشنایی عمیقتری دارد.
بیواک یا Bivac از نمونه کلماتی است که از زبان دیگر وارد اصطلاحات ما شده و در زبان فارسی معادل بیتوته کردن است. در واقع بیواک در کوه یک اقامت اضطراری و موقت است و در شرایطی اتفاق میافتد که ادامه دادن راه، باعث به خطر افتادن جانتان میشود. از نمونههای این شرایط اضطراری میتوانیم به تاریک شدن هوا، طوفانهای کوهستان، از دست دادن انرژی و حتی گم شدن اشاره کرد.

انواع بیواک
به طور کلی این فعالیت را میتوانیم به دو نوع دستهبندی کنیم:
بیواک برنامه ریزی شده
این دسته از بیواک در کوه مخصوص کوهنوردانی است که قصد صعودهای سرعتی دارند و بهتر است سبکبار سفر کنند. این دسته از افراد باید با برنامهریزی پیش روند و تنها لوازمی که حضورشان ضروری است و از واجبات محسوب میشوند را به همراه خود حمل کنند. از جمله این تجهیزات ضروری باید به کیسه بیواک، زیرانداز سبک و یک دست لباس اشاره کرد. البته فراموش نکنید که قاعدتاً باید فکری هم به حال وعدههای غذایی نیز داشت.
میدانید که بزرگترین دشمن یک کوهنورد، خستگی است و میتواند باعث به خطر افتادن جان وی شود. پس در سفرهای برنامهریزی شده چند روزه حتماً توجه داشته باشید که ریکاوری کوهنوردان به نحو احسنت انجام شود تا انرژی کافی برای ادامه برنامه داشته باشند. در واقع بیواک برنامهریزی شده به این دلیل انجام میشود که ملاحظات مورد نیاز را مد نظر قرار دهند و یک برنامه مشخص داشته باشد.
بیواک برنامه ریزی نشده
این نوع اقامت همان بیواک اضطراری یا ناخواسته است که در شرایط خطر به استقبال آن میروید. برای مثال در لحظاتی که پس از یک صعود طولانی به تاریکی هوا برخورد میکنیم یا خستگی بیش از حد، مانع ادامه مسیرتان میشود؛ وقت آن است که به سراغ بیواک برنامهریزی نشده بروید زیرا به طور قطع، میتواند جان شما را در این شرایط نجات دهد. از نمونه شرایطهای دیگری که بیواک اضطراری میتواند کمک کننده باشد میتوان به گم شدن یا حوادث غیرمترقبهای مانند پاره شدن طناب، مشکلات فنی در طول مسیر و حتی آسیب دیدگی اشاره کرد.
باور کنید انجام یک بیواک اضطراری بهتر از این است که با ادامه دادن راه در شرایط نامناسب، جان خود را به خطر بیاندازید. پس از بیواک در کوه نترسید و این بار با دقت بیشتری انتخاب کنید. پیشنهاد میکنیم احتمال هر اتفاقی را بدهید و برای آن آماده باشید. زیرا حتی بیواک برنامهریزی شده هم گاهی به سختی پیش میرود و خطر آفرین است پس بهتر است برای شرایط اضطراری نیز فکری در سر داشته باشید!
به همراه داشتن لوازمی چون کیسه بیواک یا کیسه خواب اضطراری، پتو نجات، لباس های گرم، جوراب اضافه، کلاه طوفان، چراغ پیشانی با باتری اضافه، کبریت، فندک، قرص الکل جامد برای روشن کردن آتش، شکلات یا تنقلات کوچک و آب میتواند در بیواک اضطراری تأثیرگذار باشد. سعی کنید پوشاکتان را جهت خشک ماندن بسته بندی کنید. از به همراه داشتن کیف کمک های اولیه در کنار لوازمتان مطمئن شوید.

توصیههایی برای یک بیواک اضطراری اما مطمئن
اگر به هر دلیل قادر به ادامه راه نیستید حتماً به دنبال محل مناسبی برای بیواک کردن بگردید و از ادامه مسیر منصرف شوید. خصوصاً اگر محل مطمئنی مثل یک طاق در پیش رویتان است و مکان مناسبی برای بیواک کردن است. در این قسمت اصول و توصیههایی که برای امنیت بیشتر نیاز دارید را برای شما لیست کردهایم:
- ابتدا به دنبال یک مکان خشک و صاف باشید تا بتوانید شبمانی امنی را در آنجا تجربه کنید. بهتر است مکان انتخابیتان راحت باشد و شما را از هرگونه آسیبی در امان نگه دارد.
- اگر کفشهایتان خیس شده آن ها را از پا خارج کنید و اجازه دهید خشک شوند. جوراب خود را نیز با یک جوراب خشک و تمیز تعویض کنید. اما حتماً از پاهایتان محافظت کنید زیرا ممکن است سرمای کوهستان باعث یخ زدگی اندامهای شما شود.
- لباسهای گرمتان را بپوشید و اگر لایه محافظی دارید آن را در بالای سرتان نصب کنید تا حدالمکان از باران شما را در امان نگه دارد.
- فراموش نکنید یک پتوی نجات را همیشه به همراه داشته باشید. تا بتوانید برای محافظت از سرما آن را به دور خود بپیچید. باید بدانید برای حفظ گرمای بیشتر میتوانید به هم طناب خود نزدیک شوید و پتو را به دورتان بپیچید تا گرمای بیشتری احساس کنید.
- اگر در حال صعود به یک دیواره بودید؛ برای اقامت موقت حمایت را رها نکنید بلکه از تسمهای بلندتر استفاده کنید. شاید این کار دست و پا گیر باشد اما میتواند جان شما را نجات دهد و ایمنتر است.
- نکته مهمی که در بیواک در کوه باید مد نظر قرار دهید این است که از تمام لوازمتان حداکثر استفاده را داشته باشید. برای مثال میتوانید پاهایتان را درون کوله پشتی خود قرار دهید تا از سرمازدگی محفوظ بماند. سرمازدگی و خطراتش را به یاد دارید؟ در بلاگ سرما زدگی میتوانید اطلاعات خود را کامل کنید.
- میدانید که زیرانداز کوهنوردی نقش مهمی در حفظ سلامتی شما دارد. اگه زیر انداز به همراه ندارید میتوانید طنابهایتان را روی زمین پهن کنید و بر روی آنها بخوابید تا حتی الامکان از گرمای بدنتان محافظت کنید.
- پیشنهاد میکنیم تا جای ممکن از دستکش استفاده کنید و در هنگام خواب دستهایتان را ضربدر روی سینه قرار دهید و پاهایتان را درون بدن جمع کنید تا از این طریق بتوانید از دمای بدنتان تا جای ممکن محافظت کنید. فراموش نکنید که انگشتان دست و پاهایتان بیشتر در معرض خطر سرمازدگی هستند پس توجهتان را به آن ها از دست ندهید تکان دادن آن ها میتواند باعث افزایش گردش خون شود و در نتیجه از یخ زدگی آنها جلوگیری میکند.
- کشهای لباس هایتان را محکم کنید. باید بدانید که ساعتهای نزدیک طلوع آفتاب سرد ترین لحظههای شبانه روز است پس باید مطمئن شوید در این زمان بیشترین محافظت را داشته باشید.

در زمان بیواک در کوه به چه مواردی باید توجه کنیم؟
بهترین راه محافظت از جانتان در زمان این اقامت موقت، ساختن یک جانپناه است. خصوصاً در هنگام زمستان برف میتواند عایق خوبی برای حفاظت دمای بدنتان باشد. اما ساختن این نوع پناهگاه وابسته به عواملی است که آنها را با جزئیات برایتان شرح میدهیم:
پیدا کردن مکان مناسب برای بیواک در کوه بسته به شرایط محیطی برنامه شما میتواند متفاوت باشد. این شرایط متفاوت به دلیل خطراتی است که در هر محیطی وجود دارد. بهمن، ریزش سنگ یا یخ، جهت باد و … میتواند در هر مکان متفاوت باشد.
اما به صورت کلی، یکی از بهترین مکانهای دیواره برای بیواک کردن کنج و طاقچهها هستند. این مکانها علاوه بر اینکه محل مناسبی برای نشستن و دراز کشیدن است؛ میتواند شما را نیز در امان نگه دارد. بنابراین قبل از برنامه کل مسیر را بررسی کنید و محلهای بیواک احتمالی را زیر نظر داشته باشید.
در مکانهایی که برف بیشتری میبارد باید توجه کنید که ضخامت برف میتواند در انتخاب مکان بیواک شما تأثیر گذار باشد. پس قبل از آن که برای پیدا کردن یک مکان مناسب برف را کنار بزنید به وسیله یک باتوم میزان برف بارشی را چک کنید و ارتفاع آن را مد نظر قرار دهید. و مطمئن شوید که برای ساختن یک جانپناه کافی است. اگر فکر میکنید ضخامت برف کم است برای ساخت چانپناه از یک گودال استفاده کنید.
حقیقتاً سرعت عمل در بیشتر مراحل کوهنوردی حائز اهمیت است اما شاید این مسأله در بیواک در کوه اهمیت بیشتری پیدا میکند. ساخت یک جانپناه که برای دو تا سه نفر مناسب باشد باید در کمتر از یک ساعت ساخته شود و برای به تحقق رسیدن این هدف باید ابزار مناسبی به همراه داشته باشید. حضور باتوم، کلنگ یا یک بیل انفرادی می تواند بسیار مفید باشد.
تناسب اندازه جانپناه با تعداد افراد را فراموش نکنید. در بهترین حالت جانپناه ها مناسب دو تا سه نفر هستند اما در نظر داشته باشید که بهتر است حتی المکان از جدا کردن افراد از هم جلوگیری کنید. اگر مجبور به ساختن جانپناه های جداگانه شدید حتماً آنها را نزدیک به هم انتخاب کنید.

اهمیت زیرانداز کوهنوردی را هیچگاه نمیتوان دست کم گرفت! خصوصاً زمانی که قصد بیواک در کوه را دارید؛ حضور یک زیرانداز کوهنوردی حکم مرگ و زندگی را برایتان بازی میکند اما اگر گرفتار مشکلات شدید و بیواک اضطراری را انتخاب کردید. میتوانید از یک طناب به عنوان زیر انداز استفاده کنید تا مانع از دست رفتن حرارت بدنتان شوید. در بدترین شرایط لباسهای لوله شده، باتوم یا کوله پشتی نیز میتواند انتخاب درستی محسوب شود. اما هنوز هم بهترین انتخاب در یک شرایط ایدهآل زیر انداز اسفنجی میباشد.
لازم است متذکر شویم که پتوهای نجات در این شرایط به عنوان زیرانداز خیلی کاربردی نیستند و بهتر است آن را روی خود بکشید تا شما را گرم نگه دارد و از خیس شدنتان توسط باران و برف جلوگیری کند.
قطعاً وقتی شروع به ساختن جانپناه میکنید قصد دارید از جانتان محافظت کنید نه اینکه گودالی برای مرگتان بکنید! پس گذاشتن محفظهایی برای جریان هوا را از یاد نبرید و ورودی پناهگاه را کاملاً مسدود نکنید.
بهتر است بعد از ساختن جانپناه آن را علامتگذاری کنید تا گروههای نجات احتمالی بتوانند شما را به سادگی پیدا کنند. در بهترین حالت علامتگذاری باعث میشود افراد دیگر به طور اتفاقی از روی جانپناه عبور نکنند و از فرو ریختن آن جلوگیری میشود.

زمان مناسب برای بیواک در کوه
بیواک در کوه نیازمند یک ذهن سالم با تصمیم گیری درست است. انتخاب زمان مناسب برای بیواک کردن بسیار حساس است. اگر زودتر از موعد تصمیم به اقامت موقت بگیرید به دلیل بیتحرکی در هوای سرد، انرژی بدنتان به سرعت تحلیل میرود. در آن حالت به شدت در معرض خطر هیپوترمی قرار میگیرید. پس قبل از تحلیل انرژیتان یا برخورد به تاریکی هوا یک مکان مناسب، مسطح و امن را انتخاب کنید و در بهترین زمان ممکن بیواک را آغاز کنید.
بیواک معلق = آخرین سنگر برای نجات جانتان
ناخوشایندترین نوع بیواک است که برای آن باید سختیهای زیادی را تحمل کنید اما گاهی آخرین راه نجات و تنها راه برای بیواک کردن است. این نامگذاری به دلیل حالت بیواک کردن شماست که به صورت معلق یا نیمه معلق محسوب میشود.
سختی این نوع بیواک کردن فشار آوردن بر روی اندام تحتانی است که به دلیل آن خونرسانی به شدت کاهش پیدا میکند و احتمال یخزدگی یا هیپوترمی افزایش میدهد. در واقع بیواک معلق آخرین انتخاب برای شبمانی در کوهستان میباشد.
در بیواک معلق میتوانید از ننوهای مخصوص استفاده کنید. البته خوابیدن روی این ننوها به دلیل فشار بر روی ستون فقرات حالت ناخوشایندی برایتان به وجود میآورد. درضمن باید بدانید که نصب صحیح ننوها بسیار دشوار و زمان بر خواهد بود.

ضرورت استفاده از چادر بیواک و کیسه بیواک
کیسه بیواک یک روکش ضد آب و باد برای کیسه خواب است که میتواند جایگزین چادر کوهنوردی در بیواک کردن باشد. البته کیسه بیواک در زمانهای عادی تأثیری به حالتان نخواهد گذاشت اما هنگام بیواک در کوه میتواند شما را از سرمای محیط محافظت کند و جانتان را از سرمای جان فرسا و بادهای شدید در امان نگه دارد.
کیسه بیواک بسیار نازک و سبک است و به دور کیسه خواب کشیده میشود. اما با وزن سبکش مسئولیت سنگینی در این اقامت موقت بر عهده دارد. پس توصیه میکنیم یک کیسه بیواک همیشه به همراهتان داشته باشید. از مدل های معروف و با کیفیت این محصول می توانیم به مدل Rider Pro از برند خوش نام فرینو اشاره کنیم که یکی از معتبرترین برندهای تجهیزات کوهنوردی محسوب میشود.
چادر بیواک نیز یکی دیگر از لوازمی است که برای یک بیواک برنامه ریزی شده توصیه میکنیم به همراه داشته باشید. چادر بیواک وزنی حدود 2 کیلوگرم دارد و برای دو نفر مناسب است. این وزن کم برای شما امکان حمل راحتتری را فراهم می کند. چادر بیواک کاملاً ضد آب است و به طور خاصی طراحی شده تا در سختترین شرایط و طوفانهای سهمگین هم بتواند از شما محافظت کند.
شاید برای یک بیواک برنامه ریزی شده این تجهیزات بتواند مؤثر واقع شود اما فراموش نکنید دانستن اصول یک بیواک صحیح میتواند مفیدتر باشد. برای مثال ساختن یک جانپناه غار برفی برای بیواک در کوه یک پیشنهاد مطمئن برای زنده ماندن و رهایی از سرمازدگی محسوب میشود.
- شما تا به امروز برای یک اقامت موقت برنامهریزی کردید؟
- آیا در شرایطی مجبور به بیواک شدید؟ این فعالیت برای شما چطور پیش رفت؟
اگر نکتهای در خصوص بیواک در کوه میدانید که برای شما مفید واقع شده، برای ما و همراهانمان بازگو کنید تا به کمک تجربه یکدیگر، بیواکهای امنتر و مطمئنتری را در دل کوه تجربه کنیم.
خلاصه بلاگ بیواک چیست؟!
بیواک چیست؟ سوالی است که خیلی از کوهنوردان و طبیعتگردان دارند. باید بدانید بیواک یک واژه بیگانه است که معادل فارسی آن بیتوته کردن میشود. به معنایی اگر در بین مسیر مجبور به اقامت موقت و اضطراری شدهاید، بیواک کردهاید. از شرایط اضطراری میتوانیم به شروع طوفان، گم شدن و خستگی بیش از حد اشاره کنیم.
باید بدانید بیواک طرفدارن و مخالفان خاص خودش را دارد، خیلیها معتقدند این کار یک دیوانگی است و نباید بیواک کرد، عدهای دیگر بر این باورند که اگر بیواک نکنند ممکن است جان خود را از دست بدهند و یک امر واجب است. اینکه کدام درست میگویند هنوز مشخص نشده است، مانند خیلی از مسائل کوهنوردی، این را نیز باید در موقعیت و شرایط سنجید و نمیشود نسخه واحدی برای آن تجویز کرد.
به طور کل دو نوع بیواک داریم که یکی با برنامه ریزی قبلی است و دیگری بدون برنامه قبلی اتفاق میافتد. موقعیتهای برنامه ریزی شده، مخصوص کوهنوردانی است که سرعتی قصد پیمایش دارند، انها باید ریکاوری بشوند و در عین حال زمان را حفظ کنند، به همین دلیل برنامه ریزی میکنند که کجاها و در چه زمانی بیواک کنند تا انرژی بدست آورند.
در مدل برنامه ریزی نشده همانطور که اشاره کردیم بسته به موقعیت اضطراری که در آن قرار گرفتهاید، ناچار به بیواک میشوید. البته درست است شما قصد آن را نداشتید، اما حالا که مجبور به انجام آن هستید، بهتر است برخی نکات را رعایت کنید؛ به دنبال مکان خشک و صاف باشید، اگر کفش و جوراب خیس شده، حتما کفش را دربیاورید، جورابهار تعویض کنید، لباس گرم و خشک بپوشید تا دچار سرمازدگی نشوید، اگر تجهیزاتی مانند پانچو و باتوم دارید، سایبان درست کنید تا از باران در امان باشید.
اگر زیرانداز ندارید، از تجهیزات دیگر مانند طنابها برای اینکار استفاده کنید. یادتان باشد نوک انگشتان دست و پا در خطر سرمازدگی هستند، پس حتما با دستکش و جوراب بخوابید، سعی کنید پاها را در شکم جمع کنید تا دمای بدن محفوظ بماند. یادتان باشد قبل از طلوع، سردترین دمای روز را تجربه میکنید و پس لباس گرم و پتوی نجات حتما استفاده کنید.
بهتر است قبل از بیواک کردن به محل اقامتتان توجه کنید. در مکانهای برفی به ضخامت برف توجه کنید و شرایط بهمن خیز بودن محیط را بررسی کنید. ریزش سنگ، جهت باد نیز باید مورد دقت واقع شوند. بهتر است هر سه نفر کنارهم بخوابید تا امنیت بیشتری داشته باشید. از جداکردن افراد تا جای ممکن پرهیز کنید.
از پتو نجات به عنوان زیرانداز استفاده نکنید، تاثیری ندارد، اما اگر به دور خود بپیچید به مراتب نتیجه بهتری میگیرید. اگر جانپناه ساختید با گودال یا هرچیزی، دقت کنید حتما سوراخهای تهویه داشته باشد تا خدای نکرده تبدیل به گودال مرگتان نشود!
به خاطر بسپارید بیواک برای افراد حرفهای است و در موقعیتهای صعود مهم، اتفاق میافتد، اگر مبتدی هستید و طبیعتگردید، اصلا نیاز به بیواک ندارید، پس بیخود جان خودتان را در معرض خطر قرار ندهید.
ما در فروشگاه سیاه کمان، کیسه بیواک داریم که میتوانید آن را برای موارد اضطراری تهیه کنید.
ارسال دیدگاه لغو پاسخ
پست های مرتبط
هر آنچه که باید از کوه دنا بدانید! | معرفی 3 قله بلند آن
هر آنچه که باید از کوه دنا بدانید! کوه دنا برخلاف باور عموم یک قله…
هواشناسی کوهستان؛ مهارتی برای کوهنوردی ایمن
هواشناسی کوهستان؛ مهارتی برای کوهنوردی ایمن هواشناسی کوهستان و کوهنوردی پیوند عمیقی باهم دارند، زیرا…
راهنمای صعود به قله کرکس از 4 جبهه متفاوت
راهنمای صعود به قله کرکس قله کرکس یکی از مهمترین رشته کوههای بخش مرکزی است…
علم کوه، فنی ترین قله ایران
علم کوه، فنی ترین قله ایران علم کوه قلهای در منطقه تخت سلیمان است که…