سرمازدگی و هایپوترمی چیست؟ + راهکارهای نجات

سرما جزئی فراموش نشدنی از برنامه‌های کوهنوردی است؛ اما گاهی این همراه همیشگی، نامهربان می‌شود و آسیب‌هایی باور نکردنی برای شما به ارمغان می‌آورد. این قاتل بی رحم آنقدر ناگهانی و بی صدا به وجود شما نفوذ می‌کند که گاهی فرصت هر دفاعی را از شما خواهد گرفت؛ پس بهترین راه مقابله با آن افزایش آگاهی و راهکارهای مقابله با آن می‌باشد. خصوصاً در نیمه دوم سال که سرما شدیدتر شده و خظر سرمازدگی در کمین است، با همراه شدن باد در ارتفاعات اوضاع رو به وخامت می‌رود.

پس اگر قصد کوهنوردی داشته باشید تنها با رعایت مسائل مرتبط و بالا بردن آگاهیتان می‌توانید از این معضلات به سادگی جان سالم به در ببرید. فراموش نکنید که به همراه داشتن تجهیزات حرفه‌ای می‌تواند ما را در مقابل این شرایط سخت و جلوگیری از سرمازدگی مقاوم کند.

در این بلاگ، قصدمان این است که شما را با این خطر ناگوار آشنا کنیم تا در صورت برخورد با این موضوع، توانایی رو به رو شدن با آن را داشته باشید. اما برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید به مقالات پزشکی مرتبط مراجعه کنید.

در کوهستان، نه تنها در زمستان بلکه در تمام فصول سال، سرما در کمین است و هر کوهنورد، به عنوان کسی که همواره در مواجهه با سرمازدگی قرار دارد، باید راه‌های مقابله با سرمازدگی، بیماری‌ها و عوارض ناشی از آن و راه‌های پیشگیری و درمان آن‌ها را به خوبی بداند و بشناسد و بر آن‌ها کاملاً مسلط باشد.

سه عامل اصلی خطر برای سرمازدگی شامل: دما، میزان وزش باد و مدت زمان قرار گرفتن در معرض سرما می‌باشد. مثلث مرگ سرمازدگی با افزایش هر گزینه‌ی آن ممکن است شما را در کام خود فرو برد. به صورت کلی سرمازدگی در کوهستان به دو صورت سرمازدگی (Frosbite) و افت دمای بدن (هایپوترمی Hypothermia) ظاهر می‌شوند که این دو خطر روی یکدیگر تأثیر مستقیم دارند.

  1. سرمازدگی و یخ زدگی (Frosbite)
  2. هایپوترمی (Hypothermia)

سرمازدگی و یخ زدگی

سرمازدگی در اغلب موارد به دنبال کاهش درجه حرارت محیط به کمتر از صفر درجه سانتی‌گراد، معمولاً در برف و بوران در ارتفاعات بالا و اغلب در نواحی انتهایی بدن مثل انگشتان دست و پا، لاله گوش و بینی که معمولاً پوشش مناسب نیز ندارند، اتفاق می‌افتد.

اما در صورت تماس هر نقطه‌ای از پوست با سرما، ممکن است در هر قسمتی از بدن ایجاد شود. به صورتی که محل یخ زدگی در افراد دارای پوست روشن، رنگ قرمز روشن یا صورتی و در افرادی با پوست تیره، رنگ خاکستری به خود می‌گیرد و در نهایت قسمت سرمازده رنگ خود را از دست داده و به رنگ سفید تغییر رنگ می‌دهد.

پس از تغییر رنگ، فرد توانایی احساس کردن را از دست می‌دهد و در آخر پوست سیاه شده، تاول زده و در نهایت، بافت آن کاملاً از بین می‌رود. باید بدانید که سرمازدگی یک بلای موذی و حیله‌گر است. آنقدر آهسته خزش می‌کند که قربانیان آن متوجه علائم شروع تدریجی نمی‌شوند. آن قسمت از بدن که از قلب شما دورتر است مانند انگشتان دست، انگشتان پا و به ویژه صورت در معرض خطر بیشتری هستند.

سرمازدگی در دو مرحله اتفاق می‌افتد و شما باید مراقب باشید که هنگام انجام فعالیت‌های زمستانی در خارج از منزل، خود و اعضای گروه خود را از نظر علائم بررسی کنید.

علائم و نشانه‌های سرمازدگی

_ احساس سرما در ناحیه‌ی مربوطه که کم کم به احساس درد تبدیل می‌شود.

_ کرخت شدن یا بی حس شدن ناحیه‌ی مربوطه

_ احساس مورمور یا سوزن سوزن شدن در عضو سرما دیده

 _ تغییر رنگ پوست

_ بروز تاول و ایجاد تورم

_ از دست دادن کامل حس (حتی در نواحی که قبلاً دردناک بوده‌اند)

_ تبدیل پوست و اندام صدمه دیده به حالت چرمی شکل یا شبیه موم ( زرد یا سفید رنگ) در نهایت عضو صدمه دیده سفت و سخت می‌شود و اگر لمسش کنید، حسی شبیه چوب یا گوشت یخ زده خواهید داشت.

درمان یخ زدگی

با تشخیص سرمازدگی و یخ زدگی، منطقه آسیب دیده را با استفاده از تماس پوست به پوست دوباره گرم کنید. می‌توانید انگشتان را با قرار دادن در زیر بغل گرم کنید اما برای انگشتان پا کمی پیچیده تر هستند، زیرا دسترسی دشوارتری دارند. پس برای تشویق جریان خون و جلوگیری از سرمازدگی، ابتدا جوراب ها و چکمه های خیس را عوض کنید. سپس می توانید از گرمای بدن دوست همراه خود برای گرم شدن انگشتان پا کمک بگیرید و فراموش نکنید دوستی ها در شرایط سخت اثبات می شود! 

برای گوش‌ها یا بینی‌های یخ زده، ناحیه را با دست یا دستکش گرم پوشش دهید. وقتی پوست از سرمای شدید نجات پیدا کرد، حتماً محل را با لباس گرم و خشک بپوشانید تا از آسیب بیشتر جلوگیری کند.

سرمازدگی و یخ زدگی‌‌های عمیق هنگام گرم شدن می‌تواند بسیار دردناک باشد. پس برای جلوگیری از سرمازدگی و آسیب بیشتر، به بافت آسیب دیده خیلی آرام رسیدگی کنید. منطقه را با لباس خشک بپوشانید اما به طور مداوم به آن گرما ندهید، زیرا گرم شدن سریع باعث آسیب دائمی می‌شود. بافت آسیب دیده همچنین در معرض سرمازدگی مجدد بسیار حساس است و محافظت از آن در محیط سرد دشوار خواهد بود. برای مداوای فوری به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.

هایپوترمی (فرودمایی)

هایپوترمی بیماری است که در آن دمای مرکزی بدن به 35 درجه سانتی‌گراد یا کمتر می رسد. با کاهش دما، بدن تلاش می کند تا گرما را حفظ کند تا از عملکرد ارگان‌های حیاتی اطمینان حاصل کند و با این کار علائم زیادی به نمایش در می‌آید. این بیماری می‌تواند به سرعت یا با گذشت زمان بروز کند؛ اما باید سریعاً شناخته شده و درمان شود تا از حالتی که تنها کمی احساس سرما می‌کنید، به یک فوریت پزشکی تبدیل نشود.

وزش باد شدید در دمای سرد ارتفاعات، باعث می‌شود بدن به سرعت گرما از دست بدهد. برای حفظ گرمای بدن، شما شروع به لرزیدن می‌کنید. به این نکته توجه داشته باشید که با اولین احساس سرما، پوشش خود را بررسی کنید تا به هیپوترمی کشیده نشود. هیپوترمی وقتی آغاز شود با پوشیدن لباس‌های اضافه بهبود پیدا نمی‌کنید، زیرا پوشاک تولید گرما نمی‌کنند و فقط می‌توانند دمای بدن شما را حفظ کنند. اما باور کنید آن لحظه گرمای قابل توجهی در بدن شما باقی نمانده است!

علائم هیپوترمی روش بدن برای ایجاد تغییرات جسمی است که منجر به گرم شدن بدن می‌شود، برای مثال لرزیدن واضح ترین روشی است که بدن سعی می کند از طریق حرکت سریع عضلات گرما تولید کند. لرز در پایین‌ترین سطح مقیاس اورژانسی بودن وضعیت قرار دارد و شما همیشه اسم آن را در کنار سرماخوردگی شنیده‌اید. سایر علائم خفیف شامل ضربان قلب تند با نبض ضعیف، تنفس سریع، سردرگمی ذهنی با کاهش عملکرد مغز، افزایش ادرار و فشار خون بالا است، اگرچه تشخیص این مورد در ارتفاعات قطعاً برایتان دشوار است.

کوهنوردی را تا جایی که ایمن هستید، ادامه دهید!

در سال 1998، یک کوهنورد در اثر هایپوترمی و سرمازدگی در کوهستان، جان خود را از دست داد. تنها چیزی که از او به جا مانده بود، لباس‌هایش بود که به زیبایی در پایین قله جمع شده بود. این مثالی از عوارض شرایط سرمازدگی می‌باشد؛ به صورتی که مغز گیج شده و سعی می‌کند نظمی در وضعیت ایجاد کند و بدین ترتیب لباس‌ها را جمع و مرتب می‌کند.

هنگام سرمازدگی قربانی ممکن است رفتارهایی از خود بروز دهد که شما را متعجب کند. غر زدن، لوس شدن، بی احساس بودن یا غیر منطقی بودن از نمونه‌های رفتاری می‌باشد که احتمال دارد ببینید و نسبت به آن بی‌توجه باشید، اما قسمتی از نشانه‌های فاجعه‌ی پیش روست.

می‌توانید ببینید که لب‌ها و انگشت‌ها دچار تغییر رنگ شده و به سمت آبی شدن می روند. اما فراموش نکنید پوست تن فرد مبتلا را نیز چک کنید. پس از وارد شدن فشار با انگشت و شست (حالت نیشگون گرفتن)، خون باید 2 ثانیه طول بکشد تا روی پوست برگردد. اگر بیشتر از این طول بکشد، نشان می‌دهد گردش خون در حال کند شدن است.

علائم و نشانه‌های هیپورترمی و سرمازدگی

هنگام سرمازدگی لرزش غیرقابل کنترل در اندام‌ها، گیجی، کندی فکر و کلام، اختلالات حرکتی تا اختلال ریتم قلب و کما را مشاهده می‌کنید. زمانی که فرد دچار کندی و خواب آلودگی می‌شود و شروع به زدن حرف‌های نامربوط می‌کند، یعنی وارد مرحله خطرناکی از فرودمایی و سرمازدگی شده و سرما دارد آخرین سنگرهای زندگی را فتح می‌کند. 

وقتی دمای بدن به 35 درجه سانتی گراد رسید، اکنون از هایپوترمی خفیف رنج می‌برد. همان‌طور که درجه حرارت شما کاهش می‌یابد، بدن به این نتیجه می‌رسد که در تلاش برای نبرد افزایش دمای خود شکست خورده، بنابراین تلاش خود را صرفاً برای بقا متمرکز می‌کند.

با سرد شدن بیشتر بدن، لرز متوقف شده و بدن در آن لحظه به شدت هیپوترمی می شود. بله لرز شما متوقف شده اما نه به این دلیل که گرم شده‌اید، بلکه خون به قسمت‌های داخلی و ارگان‌های حیاتی کشیده شده و ضربان قلب و تنفس شما کند خواهد شد. بدن اکنون دما را با بستن گردش خون در بازوها و پاها، فقط در اطراف اندام‌های مهم قلب، مغز و ریه ها حفظ می‌کند. 

با خنک شدن، خون حالت غلیظ‌تری پیدا می‌کند؛ پس تلاش بیشتری برای پمپاژ و انتقال اکسیژن نیاز دارد. بدون اکسیژن کافی، بدن نمی‌تواند قندها را متابولیزه کند، بنابراین سطح انرژی به شدت کاهش می‌یابد. کمبود آب بدن باعث تشدید مشکلات می‌شود.

زیر 32 درجه سانتی‌گراد، اغلب هوشیاری را از دست می‌دهند و ضربان قلب نامنظم می‌شود. بدن دیگر انرژی لازم برای ایجاد کار در عضلات برای تولید گرما را ندارد، بنابراین تلاش را متوقف کرده و همه‌ی خونی که موفق به گرم نگه داشتن آن شده را در سیستم گردش خون آزاد می‌کند. همین امر منجر به ایجاد این پدیده می‌شود که یک فرد هیپوترمی گاهی همه لباس‌های خود را از تن خارج کرده و از گرمای زیاد خود شکایت می‌کند.

در 28 درجه سانتی‌گراد احتمال ایست قلبی تقریباً به یقین می‌رسد! در نهایت با رسیدن به 24 درجه ضربان قلب شما متوقف می شود. سرعت شما در کاهش دما تعیین می کند که شما با چه سرعتی به سمت مرگ حرکت می کنید!

پس هایپوترمی و سرمازدگی دارای 3 درجه است و شامل مراحل: خفیف، متوسط و شدید می شود.

1.هایپوترمی خفیف

در این مرحله دمای مرکزی بدن بین ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی گراد قرار گرفته و معمولاً حالت‌های زیر در بیمار بروز می‌کند:

  • احساس سرما و لرز (لرز خفیف تا شدید)
  • حالت سیخ شدن موها
  • اختلال در حرکات عضلانی
  • حالت ضعف و بی حالی و عدم توانایی در همراهی با دیگران
  • کم شدن توان حرف زدن (به تدریج تكلم حالت بریده بریده به خود می گیرد)
  • حالت بی تفاوتی نسبت به محیط
  • رفته رفته عدم تعادل و ناهنجاری در رفتار
  • میل به نشستن و خوابیدن و عارض شدن فراموشی
  • تاری دید نیز در برخی موارد دیده شده

در مرحله خفیف ممکن است بعضی از این علائم یا همه‌ی آن‌ها دیده شوند، تا این مرحله وضعیت چندان خطرناک نیست و با اقدام مناسب فرد نجات پیدا می‌کند. 

اگر در فرد مصدوم تا دو یا سه مورد از علائم خفیف وجود داشته باشد، مناسب‌ترین اقدام بعدی، انتقال وی به یک محیط امن‌تر است. آن‌ها به توقف برای استراحت، دریافت کالری، روحیه و انرژی بیشتری نیاز خواهند داشت. برخی علائم خفیف و متوسط سرمازدگی مشابه یکدیگرند و با هم تداخل دارند، پس اگر مصدوم شروع به نشان دادن دو یا سه مورد از شرایط خفیف کند، باید سریعاً اقدام کنید تا اطمینان حاصل کنید که به فوریت های پزشکی کشیده نمی‌شود!

2. هایپوترمی متوسط

با تداوم شرایط نامساعد برای بیمار حال وی رو به وخامت م‌ رود و دمای مرکزی بدن به ۳۲ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. در این حالت می‌توان شاهد علائم زیر بود:

  • شدیدتر شدن برخی علائم قبلی
  • كاهش شدیدتر هوشیاری تا مرحله ورود به كما
  • به تدریج سفت و سخت شدن عضلات و ناتوانی در تکان دادن اندام‌ها
  • ضعیف شدن نبض و ضربان قلب
  • نامنظم شدن تنفس
  • سرد، متورم و کبود شدن پوست بدن (تغییر رنگ لب، گوش‌ها، انگشتان دست و پا به آبی)
  • لکنت زبان
  • افزایش سردرگمی و فراموشی
  • رفتاری غیرمنطقی و پرخاشگرانه
  • توقف لرز بدن

اگر بیش از دو مورد از علائم متوسط سرمازدگی ظاهر شد، باید حرکت را متوقف کنید و در پناهگاه بمانید. به فرد مصدوم بگویید دراز بکشد و وضعیت بدنی وی را در حالت افقی نگه دارید، لباس‌های خشک و گرم بر تنش کرده و درخواست کمک کنید.

اگر گرم کننده‌ای در نزدیکی مصدوم وجود دارد، توجه داشته باشید که پوست در معرض مستقیم آن قرار نگیرد، زیرا این امر می‌تواند باعث حرکت خون به سمت پوست شود، بنابراین دمای مرکزی بدن را کاهش می‌دهد. در عوض، کیسه‌های آب گرم خشک را زیر بغل، کشاله ران یا روی سینه قرار دهید. می‌توانید با یک یا دو لایه لباس بین گرم کننده‌ها و پوست، علائم مصدوم را کنترل کنید، در صورت امکان، نبض و میزان تنفس وی را مکرراً کنترل کنید و در صورت وخیم شدن شرایط آماده CPR باشید.

3.هایپوترمی شدید تا مرگ

دمای مرکزی بدن به كمتر از ۲۸ درجه سانتی‌گراد رسیده و علائم زیر ظاهر می‌گردد:

  • گشاد شدن مردمک چشم
  • ازدیاد ناگهانی انرژی
  • ورود فرد به حالت کمای عمیق (حتی ممکن است مرده به نظر برسد!)
  • ضربان قلب و تنفس نا منظم و آهسته (البته اگر وجود داشته باشد)

مانند موارد قبلی رفتار کنید، اما مصدوم را جابجا نکنید. بلافاصله برای کمک تماس بگیرید. گاهی اوقات ظاهراً فرد مرده به نظر می‌رسد ولی هنوز در صورت انجام اقدامات تخصصی و مؤثر، احتمال بازگرداندن فرد وجود دارد. بیماران مبتلا به کمای هیپوترمی این شانس را دارند که حتی پس از چند ساعت در کما بودن بار دیگر به زندگی برگردند؛ اما در صورت انجام ندادن کمک یا اقدامات لازم در این مرحله امکان مرگ بسیار زیاد است.

افرادی که بیشتر در معرض خطر سرمازدگی هستند

1.افراد مسن

2.کودکان

3.بیماران قلبی

مصرف کنندگان مواد مخدر، الکل و بعضی داروها

5.کسانی که به تازگی هایپوترمی داشته اند.

6.برخی از اختلالات سلامتی بر توانایی بدن برای تنظیم دما تأثیر می‌گذارد.

7.مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای روان گردان، داروهای ضد درد و آرام بخش که توانایی بدن در تنظیم دما را مختل می‌کنند.

8- افرادی که دچار کم آبی بدن می‌شوند: زیرا کم آبی شما را آسیب پذیرتر می‌کند. داشتن مایع کافی در بدن سبب تنظیم دمای مرکزی بدن و حفظ آن می‌شود. همچنین گردش خون بهتر صورت می‌پذیرد که موجب بهبود عملکرد عضلات و اندام‌های داخلی می‌شود.

چگونه از سرمازدگی جلوگیری کنیم؟

بهترین راه برای جلوگیری از هایپوترمی و سرمازدگی، آمادگی برای آب و هوای کوهستان است که ساده‌ترین راه آن، لایه لایه پوشیدن است. اولین و مهم‌ترین نکته در سرمازدگی این است که در کوهپیمایی از تجهیزات مناسب استفاده کنید. تجهیزات مناسب کوهنوردی علاوه بر محافظت کامل در مقابل سرما، به دلیل تنفس پذیری مناسبی که دارد از تعریق شما جلوگیری کرده و مانع خیس ماندن بدنتان می‌شود. علاوه بر لباس، مصرف غذاهای پر کالری با هضم راحت برای سوخت رسانی به موتور داخلی بدن و هیدراته ماندن برای گرم نگه داشتن بدن مهم است.

عوامل اصلی فرودمایی

مثلث شوم فرودمایی عبارت است از: 1- سرما  2- باد  3- رطوبت

عوامل فرعی که زمینه ساز فرودمایی هستند عبارتند از: گرسنگی، تشنگی، سن کم یا زیاد، الکل، داروها، بیماری هایی مثل دیابت و…

درمان هایپوترمی بر سه اصل استوار است

الف- از بین بردن مثلث فرودمایی (هایپوترمی)

ب- گرم کردن بیمار

پ- برخورد آرام و دقیق با بیمار

  1. .محافظت بیمار از باد: وی را به محلی دور از وزش باد منتقل کنیم یا برای وی محافظت ایجاد نماییم.
  2. حذف رطوبت: تعویض سریع لباس‌های خیس بیمار و خشک کردن بدن وی و پوشاندن لباس‌های خشک
  3. کنترل سرما: برای کنترل سرما باید ابتدا مانع از دست دادن حرارت شد و سپس محیط اطراف را گرم کرد.

_بهترین زمان درمان زمانیست که مصدوم هوشیار است، یعنی می‌دانید که سرما به مغز استخوانش رسیده اما هنوز می‌تواند تفکر یا صحبت کند. فراموش نکنید در سرمازدگی آب جرقه‌ای است بر انبار باروت! زیرا انتقال حرارت در آب سرد ۲۰ تا ۳۰ برابر هوای سرد است. همچنین لباس‌های خیس تا ۹۰ درصد خاصیت عایق بودن خود را از دست می‌دهند. بدین منظور از خیس ماندن تن و لباس‌های مصدومین جلوگیری کنید و پس از خشک کردن مصدوم و پوشاندن لباس مناسب به وی، بیمار را روی یک زیرانداز قرار داده روی آن را با کیسه خواب یا کاپشن بپوشانید.

– آب گرم در دمای 37 تا 38 درجه سانتی‌گراد، یک راه گرمایشی آسان و مؤثر است! در شرایط دشوار کوهنوردی، می‌توانید از بطری‌های آب گرم برای گرمایش بدن مصدوم بهره ببرید. زیربغل‌ها، روی شکم و کشاله ران نقاط مناسب بدن برای گرم کردن هستند. برای بهبود گردش خون، هر چند وقت یکبار در برف لگد بزنید و هنگام بالا رفتن، تلاش کنید پاهایتان را بیشتر احساس کنید؛ یعنی انگشتان پا را دراز کرده و حرکت دهید.

– اگر هنگام کوهنوردی احساس کردید حس پاهایتان را از دست دادید، پاها را از کفش خارج کنید و آن ها را در زیر بغل یا کشاله ران همراه خود گرم کنید.

– کیسه خواب یکی از بهترین ابزارها برای گرم کردن بیمار می باشد. چنانچه فرد مصدوم با امدادگر درون کیسه خواب قرار گیرد مفیدتر خواهد بود. تماس پوستی نفر به نفر بهترین راه گرم کردن مصدوم است اما باید مراقب بود تا امدادگر خود دچار از دست دادن حرارت نشود.

– چنانچه مصدوم هوشیار است به وی مایعات گرم بنوشانید و او را تشویق کنید تا بنشیند و دست‌ها و پاها را در سینه و شکم خود جمع کند.

– محیط بیمار را با جمع شدن افراد در اطراف وی، در آغوش گرفتن وی و روشن کردن آتش گرم نمایید.

– از ماساژ دادن بیمار و نوشاندن الکل به وی اجتناب کنید.

– چنانچه مقدور است برای گرم کردن محیط آتش روشن کنید؛ اما می‌دانید که مصدوم را نباید در معرض تماس مستقیم حرارت آتش قرار داد. می‌توانید پارچه یا لباس را روی حرارت گرم کرد و زیر لباس‌های بیمار قرار داد. هم چنین، می‌توان مصدوم را در کیسه خواب قرار داد و اطراف وی سنگ گرم یا کیسه آب و لباس قرار داد.

– برای از بین رفتن سرمازدگی می‌توانید از آب با دمای متعادل بهره ببرید. باید توجه داشته باشید که نیاز دارید سرمازدگی را به آرامی از بین ببرید، زیرا اگر بافت را خیلی سریع گرم کنید (در آب خیلی گرم) قبل از بازگشت گردش خون، ذوب می‌شود و بافت در اثر تحلیل اکسیژن از بین می‌روند. دقت داشته باشید که برای جلوگیری از عفونت‌ها باید آنتی بیوتیک مصرف کنید.

– برای راه رفتن و ادامه برنامه به مصدوم اصرار نکنید. با کم کردن ارتفاع و دور شدن از سرما به وی کمک کنید. مصدومی که دچار فرودمایی شده حتی در صورت احساس بهبودی باز بشدت در معرض خطر می باشد، پس بیمار را تا رسیدن به خانه تنها نگذارید.

بیماران سرمازده مانند بلوری ترک خورده هستند که هر حرکت تندی می‌تواند باعث شکستن آن‌ها شود. پس یا مصدوم بسیار آرام و با احتیاط رفتار کنید. تکان ناملایم یا ضربه‌های ساده می‌تواند باعث مرگ این بیماران شود، خصوصاً مصدومانی که هوشیاری خود را از دست داده‌اند، این خطر بسیار بیشتر است. هیچگاه مصدوم ناهوشیار را مرده نپندارید حتی اگر نبض و تنفس ندارد. این مصدومین گاهی چند ساعت بعد از ناپدید شدن علایم حیاتی نیز زنده می‌مانند.

برای درمان مصدومین هیپوترمی که بیهوش هستند ابتدا باید علایم حیاتی این بیماران را بررسی کرد و در صورت فقدان این علائم باید اقدام به احیاء قلبی_ریوی نمود و همزمان نیز تدابیر گرم کردن مصدوم را انجام داد. بهترین مکان برای گرم کردن این بیماران بیمارستان می‌باشد. لذا بهترین کار این است که فردی که دچار سرمازدگی شده است را به مرکز درمانی انتقال داد.

در هر صورت بهترین کار برای افرادی که گرفتار سرمازدگی شده‌اند، حفظ علائم حیاتی کنترل مثلث سرمازدگی و رساندن ایشان به مرکز درمانی می‌باشد. به خاطر داشته باشیم در مصدوم هوشیار و بیهوش خطرناکترین اتفاق این است که پس از بهبودی دوباره دچار هیپوترمی شوند. هیپوترمی ثانویه از هیپوترمی اولیه خطرناک‌تر می‌باشد، بنابراین تداوم گرم کردن بیمار بسیار مهم است.

کارهایی که هرگز هنگام سرمازدگی نباید انجام دهید!

– مراقب روش‌های انتخابی برای گرم کردن مصدوم باشید! در سال‌های گذشته، تماس پوست با پوست به عنوان وسیله‌ای برای گرم شدن مجدد توصیه می‌شد، اما نتیجه آن ممکن است به سمتی برود که درجه حرارت بدن همراه، شروع به کاهش کند، پس در هنگام استفاده از این روش مراقب باشید!

– هرگز به مصدوم الکل ندهید، زیرا این امر باعث گشاد شدن عروق می‌شود و خون گرم از قسمت مرکزی بدن به اندام‌ها منتقل می‌شود، بنابراین بدن بیشتر خنک می‌شود. مصرف الکل و مواد مخدر ممکن است بدن شما را از داخل گرم کند، اما باعث انبساط رگ‌های خونی شده که نتیجه آن، از بین رفتن سریع گرما از سطح پوست می‌شود.

– علاوه بر این، استفاده از الکل یا مواد مخدر می‌تواند در قضاوت شما در خصوص نیاز به پوشیدن لباس گرم در شرایط آب و هوای سرد تأثیر بگذارد. اگر فردی در هوای سرد الکل مصرف کند، پس از بازگشت به حالت اولیه، احتمالاً به هیپوترمی مبتلا می‌شود.

– برای گرم شدن مجدد، هرگز پوست صدمه دیده را مالش ندهید. با ماساژ آن قسمت، خون گرم از قسمت مرکزی بدن، به سمت پوست هدایت می‌شود و آن لحظه به جای گرم کردن مصدوم، می‌تواند صدمه جدی به آن ناحیه بزند.

– پس از گرم کردن مجدد پا، راه نروید؛ شما باید حمل شوید. اگر مجبورید از خانه بیرون بروید، پاهای یخ زده را گرم نکنید، زیرا یخ زدگی می‌تواند دوباره عود کند.

– اگر مطمئن نیستید که بتوانید از محیط سرما خارج و دور شوید، پاهای سرمازده را گرم نکنید، زیرا با پای سرمازده بدون احتمال آسیب بیشتر می‌توان برای مدتی کوهپیمایی کرد، ولی اگر پاها گرم شوند، درد شدیدی ایجاد شده و راه رفتن بسیار مشکل می‌شود، ضمناً بافتی که یک بار یخ زده و گرم گشته اگر در اثر بی احتیاطی دوباره یخ بزند آسیب بافتی به عضو بسیار بیشتر خواهد بود. در پناهگاه برای درمان سرمازدگی موضعی از آب گرم (40 درجه سانتی‌گراد) می‌توان استفاده کرد.

– عوارض سرمازدگی اگر بعد از چند ساعت یا چند روز، در محل سرمازده تاول ایجاد شد، از دستکاری آن خودداری کنید، زیرا سطح پوست تاول بهترین مانع برای جلوگیری از عفونت است. عارضه طولانی مدت سرمازدگی، حساسیت شدید پوست آن قسمت به سرما، تعریق و دردهای سوزشی است.

– تاول ها را نترکانید (این خطر ابتلا به عفونت جدی را به همراه دارد). در صورت ترکیدن تاول، آن را ضدعفونی کرده و آنتی بیوتیک تجویز شده مصرف کنید.

– عواملی همچون ضعف و خستگی، بیخوابی، گرسنگی و تشنگی، مشکلات روحی مثل ترس، نامیدی و اضطراب باعث تشدید هایپوترمی می‌شوند.

وظایف سرپرست تیم یا مسئول گروه هنگام سرمازدگی

فردی که دچار سرمازدگی شده است را باید هرچه سریع‌تر به یک محل دور از سرما و باد (چادر یا پناهگاه) منتقل کرد و با توجه به علائم خفیف تا شدیدتر شدن آن ها، تصمیمات بعدی عبارتند از:

آیا این شرایط در اینجا قابل درمان است؟

اگر در اینجا متوقف شویم، دیگران در معرض خطر و سرمازدگی قرار می‌گیرند؟

آیا با وجود احتمال سرمازدگی باید مسیر را ادامه دهیم؟

آیا اکنون لازم است برای کمک تماس بگیریم؟

پاسخ به این سوالات به ملاحظات مختلفی بستگی دارد، از جمله:

بسته به پیشرفت علائم، آیا انتقال مصدوم ایمن است؟

روحیه کل گروه به چه صورت است؟

آیا می‌توانید به سرعت درخواست کمک کنید؟

آیا سیگنال تلفن همراه دارید یا روش دیگری برای تماس فوری برای کمک دارید؟

اگر فاصله قابل توجهی با ارسال کمک دارید، اکنون درخواست کمک می‌تواند گزینه معقول‌تری باشد

آیا مصدوم به اندازه کافی عملکرد عضلانی و انرژی دارد که بتواند بدون خطر بیشتر به محلی ایمن برسد؟ با این فرض که انتقال مصدوم مشکلی ایجاد نمی‌کند. فاصله تا مکان امن می‌تواند در اینجا عامل اصلی باشد. اگر زمان لازم برای رسیدن به ایمنی شما را به تاریکی می‌کشاند، آیا نور کافی برای همه در دسترس است تا با خیال راحت مسیر را طی کنند؟

بعد از چند دقیقه باید بتوانید تشخیص دهید که سرپناه و غذا، تأثیر گرم کننده‌ای بر مصدوم داشته است؟ اگر مصدوم لرزش را متوقف کند و لبخند بر لب داشته باشد، این نشانه خوبی است؛ اما اگر مصدوم لرز خود را متوقف کند و لبخند نزند، این می‌تواند به معنای پیشرفت به مرحله بعدی بیماری باشد که بسیار خطرناک می‌باشد. با فرض اینکه افراد دیگر در این گروه علائمی از خود نشان ندهند و در صورت حضور افراد با صلاحیت دیگر در این گروه، توصیه می‌شود اعضای دیگر گروه را از مسیر دیگری راهی کنید. فراموش نکنید که به آن‌ها روحیه و اطمینان بدهید.

تقسیم گروه، کاری سخت است که به راحتی انجام نمی‌شود اما بهتر است در صورت ایمن بودن اوضاع مصدوم، خطر دیگران را کاهش دهید. در حالت ایده‌آل، دو نفر باید با مصدوم بمانند و پیام ارسال شده به خدمات اورژانس باید در مورد اهداف و جهت سفر برای کسانی که از صحنه خارج می‌شوند، روشن باشد.

جابجایی مصدوم

یک مصدوم با علائم متوسط سرمازدگی یا علائم شدید، هرگز نباید منتقل شود، زیرا احتمال آریتمی قلبی وجود دارد که می‌تواند منجر به ایست قلبی شود. اگر می‌توانید ضربان قلب را به وضوح تأیید کنید، این نشانه مطمئنی است که باید در همان جایی که هستید بمانید. ممکن است نتوانید نبض روی مچ دست یا گردن پیدا کنید. به یاد داشه باشید یک بزرگسال معمولی ضربان قلب در حالت استراحت بین 60 تا 80 ضربان در دقیقه خواهد داشت.

نبض، تنفس و گردش خون فرد را بسیار دقیق بررسی کنید. اگر تنفس متوقف شد، مصدوم را به پشت برگردانید و هوا را به دهان او وارد کنید، هر شش ثانیه یک بار نفس بدهید، تا زمانی که تنفس دوباره شروع شود. یادتان باشد که سر او را عقب نگه دارید. اگر قلب متوقف شود، CPR را شروع کنید.

در پایان

کوه‌ها در زمستان خیال انگیز و رویایی می‌شوند و به همان اندازه خطرناک و پر حادثه! نکاتی که گفته شد را به خاطر بسپارید. باید بدانید که یادگیری این علم ممکن است شما را به فرشته نجاتی تبدیل کند تا سرنوشت شما یا افراد همراهتان را عوض کنید. سرما همراه همیشه‌ی کوهنوردان است؛ پس خطر سرمازدگی و هایپورترمی نیز همیشه در کمین است! لطفاً نکاتی که گفته شد را رعایت کنید و آگاه باشید که وقتی پا در حریم کوهستان قرار می‌دهیم باید به قوانینش احترام بگذاریم تا از آن به سلامت خارج شویم.

 

تاکنون در معرض سرمازدگی قرار گرفته‌اید؟

چه راهکارهایی برای جلوگیری از سرمازدگی در کوهستان اندیشیده‌اید؟

در دنیای ما ماجراجویی کنید:
مروری بر مطالب ذکر شده

خلاصه بلاگ هیپوترمی و راه‌های نجات آن

سرمازدگی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که در روزهای سرد، گریبان‌گیر کوهنوردان می‌شود. این بیماری خیلی آرام به بدن نفوذ می‌کند و اگر مراقب نباشید، توان گرفتن عضوی از بدن و یا حتی جانتان را دارد. به همین دلیل مروری بر مطالب بالا خواهیم داشت تا به خوبی در ذهنتان نقش ببندد.

سرمازدگی بر اثر سه عامل دما، میزان وزش باد و مدت زمان قرارگیری در سرما رخ می‌دهد. مثلث سرمازدگی، بر اثر بالا رفتن هر یک از این عوامل ممکن است فرد را در کام مرگ بکشاند.

در حالت کلی سرمازدگی به دو صورت ظاهر می‌شود. یکی یخ زدگی یا سرمازدگی است، دیگری افت دمای بدن است که به هیپوترمی معروف است.

یخ زدگی معمولا در اثر کاهش دمای محیط به زیر صفر درجه رخ می‌دهد. سرمازدگی به این صورت عمل می‌کند که ابتدا پوست قرمز می‌شود، بعد سیاه شده و دچار تاول می‌گردد و در نهایت بافت آن ناحیه از بین می‌رود. سرمازدگی بیشتر در نواحی که از قلب دور است رخ می‌دهد، مانند انگشتان دست و پا.

برای درمان سرمازدگی بهتر است از تماس پوست به پوست استفاده کنید. مثلا انگشتان دست را دی زیربغل خودتان قرار دهید. اما برای پا که اینکار سخت است، ابتدا تمام لباس‌های خیس را تعویض کنید و با پوشیدن جوراب و لباس گرم، سعی کنید دمای بدن را برگردانید. از کلاه و اسکارف برای صورت و گوش‌ها استفاده کنید. یادتان باشید پوشاک گرم و ضد آب، یکی از موانع اصلی سرمازدگی هستند.

هایپوترمی، افت دمای بدن است که دما به 35 درجه می‌رسد. وزش باد شدید در ارتفاعات یکی از عوامل اصلی هایپوترمی است. یادتان باشد قبل از اینکه به این مشکل دچار شوید، باید لباس مناسب و کافی بپوشید. بعد از هیپوترمی پوشاک هیچ کمکی به شما نمی‌کنند، زیرا آنها فقط دمای بدن را حفظ می‌کنند که آن موقع دمایی برای محافظت نمانده است!

یکی از مهم‌ترین علائم شناسایی لرز است. به محظ اینکه احساس لرزیدن به شما دست داد، سریع پوشاک را افزایش دهید و در صورت امکان نوشیدنی گرم بخورید. هیپوترمی را جدی بگیرید. اگر حس کردید فردی غیرمنطقی یا رفتاری غیر عادی دارد، سریع رنگ پوست لب‌هایش را چک کنید، سر انگشتان را فشار دهید و ببنیدی چند ثانیه طول می‌کشد تا دوباره خون بازگردد. اگر گردش خون کند بود و لب‌ها تیره، بدانید هایپوترمی در یک قدمی است. سریع برای جلوگیری اقدام کنید.

هایپوترمی خفیف دمای بدن بین 32 تا 35 درجه سانتیگراد است که علائمی مانند لرزش، عدم تعادل و اختلال در حرکات عضلانی را دارد. هایپوترمی متوسط بین 32 تا 28 درجه سانتیگراد رخ می‌دهد. نامنظم شدن تنفس، لکنت زبان و شدیدتر شدن برخی علائم قلبی از ویژگی بارز این درجه است. اخرین درجه هایپوترمی شدید است که اگر سریع به دادش نرسید منجر به مرگ می‌شود. در این موقعیت دمای بدن به کمتر از 28 درجه می‌رسد، و باید بدانید در 24 درجه قلب از کار می‌افتد. از نشانه‌های این موقعیت، گشاد شدن مردمک چشم، به کمای عمیق رفتن فرد، به طوری که فکر می‌کنید مرده است و حقیقت این است با مرگ فاصله‌ای ندارد!

ارسال دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

پست های مرتبط