کوهنوردی یا هر فعالیت ورزشی باعث از بین رفتن مقدار زیادی آب بدن میشود که عوارض مختص به خودش را دارد. یکی از رایجترین آن سردرد بعد از کوهنوردی است. همه ما با خواندن بلاگ فواید نوشیدنن آب در کوهنوردی، از اهمیت هیدراته شدن پی بردیم. اما برای هیدراته ماندن در کوهنوردی چه راهکارهایی وجود دارد؟ در این بلاگ قصد داریم که شما را با این راهکارها آشنا کنیم تا هیچ وقت کم آبی و مشکلات بعد از آن حتی به ذهنتان هم خطور نکند.
هیدراته ماندن در کوهنوردی یعنی "جلوگیری از اتلاف مایعات بدن به بهترین شکل و از طرفی آبرسانی به اندازه و به موقع".
قبل از هر چیزی معنی هیدراته بودن را برایتان بازگو میکنیم. اینکه سطح ارتفاع و هیدراسیون بدن چه ارتباطی باهم دارند و چگونه باید به رفع کم آبی در کوه پرداخت هم، مسئلهای است که به بررسی آن هم میپردازیم؛ پس تا انتهای این بلاگ همراه ما باشید.
نشانههای تشخیص کم آبی:
دهان خشک شده
تشنگی بیش از حد
سردرد و سر گیجه
گریهی بدون اشک
ادرار با رنگ تیره
خستگی و گیجی
در ارتفاع سطح دریا بدن به چه میزان آب نیاز دارد؟
حتماً شنیدهاید نوشیدن هشت لیوان آب در روز ضروری است. اما طبق تحقیقاتی که آکادمی علوم ایالت متحده انجام داده است، برای اینکه به طور کامل هیدراته بدن انجام گیرد، بین 15-11 لیوان آب باید مصرف شود که وابسته به شرایط مختلفی مانند نوع شغل، میزان فعالیت و ورزشی که انجام میدهید تغییر میکند. به همین دلیل، مهم است بدانید بدن در چه سطحی دهیتراته شده است.
راحتترین کاری که برای اطلاع از میزان هیدراته شدن بدن میتوانید انجام دهید، چک کردن ادرار است. رنگهای متفاوت ادرار به سطوح مختلف هیدراتاسیون اشاره میکند. هرچه رنگ تیرهتر و بوی تندتری داشته باشد، نشان دهنده کم آبی بیشتر بدن است. یعنی بدن شما دهیتراته است و برای رفع آن باید آب بیشتری بنوشید. هرچه از شدت رنگ ادرار کاسته میشود، به نسبت میزان هیدراته شدن نیز بیشتر میشود.
با دقت به نمودار زیر میتوانید متوجه شوید که در چه سطحی از هیدراته یا دهیدراته بودن قرار دارید.
رابطه ارتفاعات بالاتر با هیدراتاسیون بدن چگونه است؟
هرچه ارتفاع بالاتر میرود، بدن تلاش بیشتری برای تنفس انجام میدهد و از طرفی به دلیل فعالیت سخت و دشوار، بدن تعریق میکند و از این طریق آب بدن از دست میرود. بنابراین هرچه انرژی بیشتری استفاده کنید، نیاز به مصرف آب بیشتری دارید. انجمنهای پزشکی معتقدند «بدن از طریق تنفس در ارتفاعات، دو برابر سریعتر از سطح دریا آب از دست میدهد.»
البته باید توجه کرد که ارتفاعات به دلیل فاصله با سطح دریا، از رطوبت کمتری برخوردارند و تبخیر آب بدن در همچین موقعیتی به مراتب بیشتر از ارتفاع پایین خواهد بود.
میزان آب مصرفی در ارتفاعات بالا چقدر است؟
نکته مهمی است که در تمامی ارتفاعات بتوانید بدن خودتان را هیدراته نگه دارید. برای اینکار بهتر است میزان مصرف آب مورد نیاز بدنتان را در حالت عادی اندازه بگیرید. به طور مثال در یک روز، بسنجید با فعالیتهای روزمره و روتین چقدر آب نیاز دارید. حتماً حواستان به رنگ ادرار باشد تا به درستی تشخیص دهید.
بعد از فهمیدن، حالا در ارتفاعات این میزان را دو برابر کنید که با توجه به مطالب ذکر شده، یعنی بیشتر از 16 لیوان باید در طی کوهنوردی یک روزه آب بنوشید. برای این کار بهتر است هر 15 تا 20 دقیقه مقداری آب میل کنید.
حواستان به جیرهی آب مصرفی باشد، اگر در نوشیدن آب در ساعتهای اول پیمایش زیادهروی کنید، در ادامه مسیر، آب مناسب شرب ندارید و اوضاع به کلی بهم میریزد.
یکی از راهکارهایی که در کوه هیدراته میمانید و در عین حال از میزان مصرف آب ذخیره شده خودتان مطلع میشوید، استفاده از کیسههای هیدراتاسیون یا همان کمل بگ است.
اولین نکته در رابطه با این کیسههای آب، راحتی هنگام نوشیدن و دسترسی سریع آن است که به وسیله شلنگ انجام میگیرد. اگر نمیدانید کمل بگ چیست، به طور خلاصه بگویم که کیسههای آبی هستند که در درون کوله قرار میگیرند و از مقاومت خوبی برخوردارند.
در پایین کمل بگ، مخزن خروجی آب است که توسط شلنگ انجام میشود، و این شلنگ از کوله بیرون میماند و دارای درب است تا از سر ریز شدن بی مورد جلوگیری کند. برای کوهنوردان، روش ساده و کاربردی را در هنگام نوشیدن آب به وجود آورده است. اما استفاده از کمل بگ یک نکته اساسی دارد؛ باید خیلی حواستان به میزان مصرف آب باشد، زیرا دیگر مثل بطری یا قمقمه هر لحظه از کاهش مقدار آب باخبر نمیشوید. به همین دلیل وظیفهی خطیر جیره بندی آب کمی دشوار میشود.
حتما یک سوم از ذخیره آب مصرفی را برای بازگشت و فرود حفظ کنید. مسیرهای برگشت آسانتر هستند اما همچنان کوهنوردی محسوب میشوند! و نیاز به آب دارید.
چگونه برای ارتفاعات بالاتر، بدن را آماده هیدراته شدن کنید؟
قبل از شروع کوهنوردی، آب بنوشید
قبل از هر چیزی یادتان باشد، فقط به فکر لحظهی پیمایش نباشید. برای داشتن یک صعود موفق و در عین حال بدن سالم، در طول هفته و روزهای قبل باید شروع به نوشیدن آب کنید تا بدن از قبل هیدراته باشد و در مواجه با ارتفاع در همان مسیر پیش بروید، نه اینکه تازه به فکر رفع دهیتراته شدن باشید.
غذاهای هیدرات کننده میل کنید
علاوه بر آب، میتوانید با غذاهایی که حاوی مقدار قابل توجهی آب هستند، از دهیتراته شدن بدن جلوگیری کنید. میوهها و سبزیجات به طور طبیعی آبدار هستند و بعضی از آنها به نسبت بقیه بیشتر؛ مانند خیار، سیب، فلفل دلمهای که میتوانند آب بدن شما را به مقدار قابل توجهی تأمین کنند.
بنابراین مصرف این نوع خوراکیها را در رژیم غذایی خودتان چه در زمان صعود و چه چند روز قبل از آن، قرار دهید. میوهها به عنوان میان وعده، برای کوهنوردی بسیار مفید هستند.
البته اگر کوهنوردی چند روزه در پیش داشته باشید، حمل میوه و خوراکیهای این چنینی که در معرض پوسیده و فاسد شدن قرار دارند، کمی سخت میشود. بهترین کار این است که مواد غذایی خود را کاملاً وکیوم کنید، البته برای راحتی شما کوهنوردان عزیز، غذای کوهنوردی مخصوص در قالب Off Cook تولید شدهاند، که بدون نیاز به پخت و پز و حفظ ارزش مواد غذایی میتوانید با خود همراه داشته باشید.
در طی کوهنوردی و ورزش آب بنوشید
حتماً میدانید مصرف آب در زمان پیمایش چقدر حیاتی است اما جزئیات قابل توجهی دیگری وجود دارد که میتواند به بهبود عملکردتان کمک شایانی کند. برای مثال با توجه به نقشه و مسیریابی درست، مکان استراحت خودتان را پیدا کنید. میزان آبی که باید در هر توقف میل کنید را به طور تقریبی بدانید و از آن پیروی کنید.
خیلی این مراحل را برای خودتان سخت نکنید! نیاز نیست لیوان درجه دار بگیرید و میلیلیترهای مصرفی را یادداشت کنید! شما با کسب تجربه، بعد از اولین کوهنوردی خوب به این سطح از آگاهی میرسید. یادتان باشد هیچ کسی قدر خودتان نسبت به بدنتان، شناخت ندارد. تمام این نکات به صورت کلی گفته میشود، شما هستید که با تجربه، به بهترین بازدهی دست پیدا میکنید.
از فعالیتهای آسان شروع کنید
سبک نگه داشتن فعالیت وقتی هنوز بدنتان به رطوبت و اکسیژن ارتفاع عادت ندارد، خیلی مهم است. نیاز نیست در اولین کوهپیمایی قلهای را فتح یا مسیر طولانی را طی کنید. سعی کنید آهسته و گامبهگام برای فعالیتهای بزرگتر آماده شوید. اصلاً عادلانه نیست انتظار داشته باشید همان فعالیتی که در ارتفاع سطح دریا دارید، با همان کیفیت در مکانهای مرتفع هم دشته باشید. سرعت فعالیت، میزان سختی، وزن کولهپشتیای که حمل میکنید، کاملاً واضح است که بر روی سطح انرژی و میزان آب مصرفی شما، تأثیر میگذارد.
از مصرف الکل بپرهیزید
الکل از طریق رگهای خونی، در پوشش بافتی معده وارد جریان خون میشود. وقتی معده خالی باشد، این حرکت تسریع مییابد؛ یعنی به جای اینکه کندتر از طریق معده و روده کوچک جذب شود؛ مستقیم وارد جریان خون میشود، به همین دلیل نوشیدن الکل علاوه بر اینکه در حالت نرمال به سلامتی شخص آسیب جدی وارد میکند، باعث دهیتراته شدن نیز میشود.
نوشیدنیهای الکترولیتدار بنوشید
ممکن است خیلی با این مدل نوشیدنیها آشنایی نداشته باشید. الکترولیتها مواد شیمیایی هستند که هنگام مخلوط شدن با آب جریان الکتریسته را هدایت میکنند و باعث تنظیم عملکرد عصب و ماهیچهها میشوند که در نهایت به هیدراته کردن بدن و کاهش اسیدیته میپردازند و فشار خون را نیز متعادل میکنند. از طرفی به بازسازی بافتهای آسیب دیده نیز کمک میکنند.
حقیقتاً این همه فعالیت مثبت در بدن، فقط از میل کردن یک نوشیدنی، جالب و تأثیرگذار است! فعالیت زیاد و کوهنوردی میتواند بر تعداد الکترولیت بدن ما تأثیر منفی بگذارد و باعث برهم خوردن تعادل آن شود. به همین دلیل با ترکیب آنها با آب، میتوانید یک نوشیدنی معجزه آسا داشته باشید. نمونههای بازاری معمولاً دارای قند هستند، البته نوع رژیمی آنها نیز موجود است که توصیه میکنیم حتماً قبل از خرید مورد بررسی قرار دهید.
ضرورت هیدراته بودن در زمستان
در هنگام کوهنوردیهای زمستانه، به دلیل سردی هوا، احساس تشنگی، کمتر از تابستان به فرد کوهنورد دست میدهد. اما هیدراته بودن ربطی به تشنگی ندارد! یک امر کاملاً جداست. ممکن است شما در طی روز، حتی اگر در خانه باشید، احساس عطش نداشته باشید اما بدنتان دهیتراته باشد و از آن بیخبر باشید.
به همین تناسب در پیمایشهای زمستانه نیز اتفاق میافتد؛ مخصوصاً که پوشش لباسها بیشتر است، کوله پشتی معمولاً سنگینتر بوده و برف کوبی انجام میگیرد.
تمام این موارد مصرف انرژی بیشتر، تعریق و در نهایت به دهیتراته شدن بدن کمک میکند. برای رفع این مشکل، تمام نکاتی که تا حالا ذکر کردیم را رعایت کنید. اما خوب است که دمای آبی که مصرف میکنید، ولرم باشد. برای اینکار به جای بطریهای ساده، از فلاسکهایی که مدت طولانی دما را حفظ میکنند استفاده کنید.
پخش ویدیو
میتوانید مطالب این بلاگ را در غالیب پادکست گوش کنید.
رادیو سیاه کمان
کلام آخر
داشتن بدن هیدراته، نشان دهندهی سبک زندگی سالم است، بنابراین مطمئن شوید حتماً به میزان معین و به اندازه آب مصرف میکنید. واقعاً برای هیدراتاسیون بدن نیاز نیست خیلی کار خارقالعادهای انجام دهید یا دورههای سخت مانند انواع رژیم را رعایت کنید. کافی است در طی روز 11 تا 15 لیوان آب بنوشید. افزایش مقدار آب نوشیدنی ساده است ولی تأثیر بسزایی در زندگی شما دارد.
رابطه مستقیمی بین ارتفاع و سطح هیدراتاسیون بدن است که باعث میشود میزان مصرف آب در هنگام کوهنوردی افزایش یابد. یادتان باشد با ارتفاع بیشتر، سطح رطوبت هوا و محیط اطراف کاهش مییابد. وقتی هوا خشک است، رطوبت را از هر چیزی از جمله بدن شما میگیرد.
به همین دلیل در ارتفاعات بالا و مکانهای با آب و هوای خشک، عرق بدن، بسیار سریع خشک میشود؛ در حدی که ممکن است فکر کنید حتی دچار تعریق نشدهاید! بنابراین، از نوشیدن آب به هیچ وجه غافل نشوید و گول آب و هوای سرد و خشک را نخورید. هیدراته ماندن بدن را جدی بگیرید و با راهکارهایی که در این بلاگ به آن اشاره شد، از دهیتراته شدن بدنتان طی کوهنوردی جلوگیری کنید.
هیدراته بودن یعنی بدن به میزان کافی آب داشته باشد و دچار کمبود آب نباشید. از نشانههایی که میتوانید بفهمید آب بدنتان کم است، میشود به سردرد، خشکی دهان، احساس تشنگی مضاعف، خستگی و افزایش ضربان قلب، اشاره کرد.
در حالت عادی، بدن باید روزانه 2 لیتر بدست آورد تا دچار دهیتراته شدن نشود. اما در حین انجام فعالیت ورزشی مانند کوهنوردی، مسلما مصرف آب باید بیشتر شود تا آب و الکترولیتهای از دست رفته، جایگزین شود.
اشتباهی که بعضی از کوهنوردان انجام میدهند، مصرف نوشیدنیهای شیرین یا الکل دار است، هر دوی این موارد باعث میشود تا بدن کم آبتر گردد. پس آب بدون هیچ افزودنیای بهترین گزینه برای هیدراته نگهداشتن بدن خواهد بود.
الکترولیتها گزینهی دیگری هستند که در اثر فعالیت، کاسته میشوند. اگر نمیدانید الکترولیت چیست، باید بگویم، انتقال سیگنالهای عصبی و عضلانی به عهده الکترولیتها است. پس کمبود آن، اختلال در این زمینه به وجود میآورد که میتواند منجر به احساس درد در ماهیچهها شود.
برای اینکه سطح الکترولیت بدن را حفظ کنید، بهترین گزینه استفاده از O.R.S است که به دو صورت قرص جوشان و پودر در دسترس عموم قرار دارد و میتوانید از داروخانه تهیه کنید. اگر در خانه هستید، در آب کمی آب لیمو، نمک و یک حبه قند بیاندازید، یک جورایی محلول ORS خانگی درست کردهاید.
علاوه بر آب و ORS، بهتر است از روزهای قبل، مصرف میوه و سبزیجات پر آب را در برنامه غذایی خود بگنجانید. میوهای مانند سیب و خیار، میتواند کمک زیادی به آبرسانی بدن انجام دهد.
باید بدانید در ارتفاعات حتی اگر فعالیت خاصی نداشته باشید، به دلیل تعداد تنفس بیشتر، بدن نسبت به سطح دریا، آب بیشتری از دست میدهد. پس برای مدیریت بهتر، توصیه میشود بلاگ طریقه تنفس صحیح را مطالعه بفرمایید.
یکی از مسائلی که شما را ترغیب به نوشیدن آب میکند، در دسترس قرار دادن آب در حین کوهنوردی است. بهترین راه حل برای اینکار، استفاده از کمل بگ یا همان کیسه آب میباشد که در داخل کوله کوهنوردی قرار میگیرد و از طریق یک شلنگ باریک؛ قابلیت نوشیدن آب دارد، بدون اینکه بخواهید کوله را زمین بگذارید.
اگر قبل از احساس تشنگی آب بنوشید و این روند را مرتب تکرار کنید، بدن همیشه هیدراته میماند. البته باید حواستان به میزان آب آشامیدنی که در اختیار دارید، باشد! اگر در کوهی هستید که منبع آب با چشمه ندارد، پس باید میزان آب مصرفی را مدیریت کنید تا در هنگام برگشت نیز آب داشته باشید.
آخرین نکته اینکه، گاهی اوقات به قدری انرژی و آب از دست میدهید که امکان بازیابی آن در بازه زمانی محدود ممکن نیست. بدن نمیتواند یکجا تمام آب بدن را جذب کند. به همین دلیل در زمانهای استراحت، یا صبح و عصر، بیشترین میزان آب را مصرف کنید تا جبران دهیتراته شدن را انجام دهد. بهتر است در معرض نور آفتاب زیاد قرار نگیرید، زیرا گرما خودش یکی از عوامل تعریق زیاد و دهیتراته شدن بدن محسوب میشود.
علم کوه، فنی ترین قله ایران علم کوه قلهای در منطقه تخت سلیمان است که…
Denounce with righteous indignation and dislike men who are beguiled
and demoralized by the charms pleasure moment so blinded desire that
they cannot foresee the pain and trouble.